1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi'nde Yer Alan Ulusal Egemenlik İlkesinin 1921 ve 1924 Türk Anayasalarına Etkileri

Çalışmanın ilk bölümünde egemenlik kavramı ve temeli üzerinde durulup kavram, iç ve dış egemenlik boyutlarıyla ele alınacaktır. Diğer başlık altında egemenliğin tarihsel dayanakları değerlendirilecektir. Bu bölümde yapılan açıklamaların diğer bir amacı modern egemenlik anlayışının sosyal, ekonomik, siyasal, dini ve kültürel dönüşümlerin getirdiği bir düşünce olduğunu, kendinden önceki dönemlerde kabul gören siyasal iktidar ve bu iktidarların meşruiyeti anlayışlarının belli değişikliklere uğramış hali olduğunu göstermektir. Bu bağlamda her düşünce gibi egemenlik düşüncesi de kendinden önceki kavram ve düşüncelerden soyutlanamaz.

İkinci bölümde ilk başlık altında, dini ve dünyevi iktidar ayrışmasını inşa eden düşünürlerin ve egemenliğin teorik temelini inşa eden düşünürler olan Machiavelli, Bodin ve Hobbes’ un teorileri egemenlik kavramı perspektifinden ele alınacaktır. Ulusal egemenlik anlayışının teorik temellerini kuran düşünürler olan Rousseau ve Sieyés’ in bu bağlamdaki görüşleri de yine aynı başlık altında açıklanacaktır. Klasik egemenlik anlayışının sınırlı egemenliğe dönüşümü yine bu bölümde değerlendirilecektir.

Üçüncü ve son bölümdeyse ulusal egemenlik anlayışını fiili ve hukuki temelde yerleştiren Fransız Devrimi, ardından yayınlanan Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi ve ulus-devletin kurumsallaşması değerlendirilecektir. Yine bu bölümde Osmanlı Devleti’nin klasik egemenlik anlayışıyla bu anlayışın Batı etkisindeki modernleşmeyle dönüşümü, modernleşmeyi amaçlayan Tanzimat Fermanı’nın ve Kanun-i Esasi’nin egemenlik anlayışları teorik arka planıyla ele alınacaktır. Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda kurtuluşu amaçlayan Millî Mücadele dönemi ve kongrelerin egemenlik anlayışlarına değinildikten sonra yeni Türk devletini ulusal egemenlik temelinde inşa eden TBMM’nin kuruluşu ve egemenlik anlayışı açıklanacaktır. Yine bu başlık altında Millî Mücadele döneminin hukuki temeli olan 1921 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun egemenlik anlayışı ele alınacak bir diğer konudur. Kurtuluş Savaşı sonunda kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin ulus-devlet olarak egemenlik anlayışı 1921 ve 1924 Anayasaları bağlamında incelenecektir. Çalışma 1921 ve 1924 Türk Anayasaları ile sınırlandırılacaktır. Bu bağlamda 1961 ve 1982 Türk Anayasaları’ nın egemenlik anlayışı ve günümüz küreselleşme sürecinde değişen egemenlik anlayışıyla egemenlik anlayışındaki değişim ve dönüşüme neden olan diğer etmenler çalışmanın sınırlandırılması gereğiyle incelenmeyecektir.