Ahmed Midhat Efendi'nin İstanbul'u

Ahmed Midhat Efendi'nin romanlarında İstanbul, ağırlıklı olarak yer alan en önemli mekandır. Araştırmacı ve meraklı bir kişiliğe sahip olan Efendi, pek çok romanında okuyucuları XIX. yüzyıl İstanbul'unun hayal bile edemeyecekleri mekanlarında dolaştırır. Batı ve Doğu medeniyetleri arasında bir köprü kurmaya çalışan Ahmed Midhat Efendi, Tanpınar'ın ifade ettiği gibi "bir medeniyet krizi" ile doğan modern Türk edebiyatının ilk romancısıdır ve İstanbul da bu "medeniyet krizi"ne ilk ve en çok sahne olan şehirdir. Şehir portreleri ve mekan incelemelerinin edebiyat, sosyal tarih, kültür tarihi, sosyoloji gibi sahalar açısından şüphesiz büyük önemi vardır. Bu türden inceleme ve ilişkiler bakımından, Ahmed Midhat Efendi'nin romanlarının önemli unsurlar ihtiva ettiğini görmekteyiz. Onun zaman zaman konu dışına çıkarak verdiği bilgiler de romanlarını sözkonusu unsurlar açısından daha zengin hale getirmektedir.-Mehmet Doğanay