Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Rehberi

Türkiye'nin, 1990 yılından 2014 yılı sonuna kadar aleyhine yapılan başvurular sonucunda sonuçlanan 3.095 dava ile, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) önünde en fazla ihlal kararına muhatap olan ülke olması, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkının öngörülmesinde en önemli etkenlerden biridir. Bu kötü sicilin ortadan kaldırılması için akla gelen ilk adım, ortaya çıkan ihlallerin iç hukukta nihai olarak incelenmesi için Anayasa Mahkemesi'ne yetki verilmesi olmuştur.

23 Eylül 2012 tarihi itibariyle, hem Türkiye Cumhuriyeti, hem de diğer ülke vatandaşlarının ihlallerle ilgili olarak Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yapabilmesi mümkün hale gelmiştir. Ancak, bireysel başvuru usulü de her yargısal usul gibi bir dizi koşulun yerine getirilmesini gerektiriyor. Başvuruların önemi bir kısmının herhangi bir hukuk bilgisi olmayan kişiler tarafından yapılmış olması, başvuruların büyük oranda kabul edilemez bulunmasına neden olmaktadır.

Anayasa Mahkemesi'ne Bireysel Başvuru Rehberi, başvuru usulü ile ilgili mevcut bilgi eksikliğinin ortadan kaldırılmasına katkı sunmayı hedeflemektedir. Bu kitapta Anayasa'nın temel hak ve özgürlüklerle ilgili maddelerinin Anayasa Mahkemesi tarafından nasıl yorumlandığına değil, bireysel başvuru usulüne odaklanılmıştır. Dr. Ulaş Karan tarafından hazırlanan bu çalışmada Anayasa Mahkemesi tarafından kitabın yayına hazırlandığı tarihe kadar yayınlanmış olan 846 bireysel başvuru kararını incelenerek Mahkeme'nin bireysel başvurularda ortaya koyduğu içtihatlar ışığında bireysel başvuru usulüne dair bazı tespitlerde bulunulmuştur. Bunun yanı sıra bu alanda ortaya çıkmış akademik çalışmalara da değinilmiştir.

Kitapta ayrıca hukuk alanında bilgi sahibi kişilerin yanı sıra bu alanda herhangi bir eğitim almamış kişilere yönelik olmak üzere; her konu başlığı altında ilgili mevzuata ve örnek niteliğinde Anayasa Mahkemesi kararlarına; bireysel başvuru ile ilgili mevcut uluslararası ve ulusal mevzuata; maddi durumu iyi olmayan ve bireysel başvuru yapmak üzere bir avukattan ücretsiz hukuki yardım almak isteyebilecek kişiler için baroların iletişim bilgilerine; Anayasa Mahkemesi tarafından hazırlanan bireysel başvuru formunun bir örneğine ve bireysel başvuru kılavuzuna da yer verilmiştir.

Dr. Karan, bir anayasa hukukçusu olmasının yanı sıra, bir insan hakları hukukçusu da olmasının kazandırdığı bilgi ve beceriyle, ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarını da ihmal etmeksizin, Anayasa Mahkemesi'nin uygulamasını bir başvuru için gerekli tüm hukuki başlıkları dikkatle irdeleyerek, bir kuyumcu sabrıyla başvurucuların yararlanmasına sunuyor.

- Prof. Dr. Turgut Tarhanlı, Radikal Kitap, Toplumsal Tarih, Agos