Bütün Oyunları Cilt: 4 Mezbahaların Kutsal Johanna’sı Kuraldışı ve Kural Ana (1933) Ana (1938) (Ciltli)

Brecht, daha 1920'li yıllarda kapitalist ortamda gelişen borsa spekülasyonlarıyla ilgilenmişti. Amerikalı borsa simsarı Bouck White'ın kitap olarak basılmış biyografisinin etkisiyle, önce Dan Drew, sonra Chicagolu Joe Etkeser adlı oyunları yazdı. İkinci oyun, Piscator Sahnesi'nde 1927-1928 döneminde oynanmak üzere repertuvara alındıysa da sahnelenemedi. Brecht, işte bu iki oyundaki deneylerine dayanarak ve onların olay dizilerini izleyerek Mezbahaların Kutsal Johanna'sı oyununu yazmıştır. Brecht bu oyundaki Chicago mezbahaları çevresini, Upton Sinclair'in The Jungle (Vahşi Orman) romanından almıştır. Oyunda, ekonomik kriz dönemlerinde, yaşamsal önemdeki tahıl, et gibi yiyeceklerin fiyatlarında gerçekleştirilen yapay oynama ve yönlendirmelerle sömürünün çoğaltılması anlatılırken, dini kurumlar aracılığıyla yapılan sosyal yardım etkinliklerinin bu sömürü çarkını nasıl gizlemeye çalıştığı gösterilir. Brecht, dinci propogandanın, siyasal-kapitalist sömürünün gerçek nedenlerini örtbas etmek amacıyla kullanıldığına eskiden beri inanıyordu.

Kuraldışı ve Kural (Ç.: Ayşe Selen) Bu oyun bir öğreti oyunu'dur ve bir Çin oyununa dayanmaktadır. Oyunda Çang ailesinin öyküsü anlatılır. Brecht bu oyunun özellikle profesyonel olmayan topluluklar tarafından sahnelenmesini tavsiye etmiştir. Oyun şu şiirle açılıyor: "Biraz sonra size/Bir yolculuğun öyküsünü anlatacağız. Bu yolculuk/ Bir sömürücü ve bir sömürülen tarafından yapılacak./ Bu insanların davranışlarını iyi inceleyin:/ Bu davranışları yabancı bulmasanız da yadırgatıcı bulun./ Alışılmış bulsanız da açıklanamaz,/ Kuralına uygun bulsanız da anlaşılmaz bulun./ Düzenlenmiş bir düzensizliğin, planlı bir bencilliğin hüküm sürdüğü/ İnsanlıktan çıkmış insanların yasadışı bir dönemde/ Hiçbir şey doğal olamaz. /Ancak, o zaman her şeyin değiştirilebilir olduğu anlaşılacaktır.”

Ana (1933 ) ve (1938) (Ç.: Ayşe Selen) Oyunun çıkış noktasını, Gorki'nin ünlü Ana adlı romanı oluşturur. Oyun, 1904/05 yıllarında bir Rus kasabasında yaşayan işçilerin yaşamlarını ve ayakta kalmak için verdikleri kavgayı anlatır. Dünya ekonomik krizine bağlı olarak Almanya'daki işçi hareketlerinin etkisiyle Brecht, romandaki olayları, proletaryanın güncel kavgasını ve uluslararası sınıf kavgasının genel kurallarını gözler önüne sermek için kullanmıştır. Oyundaki Ana, başlangıçta yalnızca işinden olan oğlu için kavga etmektedir. Partiye oğluna iyi bir yemek koymak için girmiştir. Ama sonunda kavgası, bütün işçiler için verdiği, daha büyük ve zor bir kavgaya dönüşür. Tek bir bireye yardım etmek için, toplumdaki o birey gibi olan herkese yardım edilmesi gerektiği bilincine varır. Bu sınıfsal biliçlenme ile Ana, oğlu sonraları kavgada ölürse de yine kavgayı bırakmaz. Kavgada düşen bayrağı yerden alarak mücadelesini sürdürür. Oyundaki bu sahne, Ana'nın bilinçlenme sürecinin simgesel bir ifadesidir. Brecht bu oyun için:: "Öğreti oyunu türünde yazılmış olan, ama profesyonel oyuncular tarafından oynanması gereken Ana, antimetafizik, materyalist, Aristolelesçi olmayan özellikler taşıyan bir oyundur. Bu oyun, Aristotelesçi dramda olduğu gibi, izleyicinin hiç düşünmeden kendini oyuna kaptırmasını istemez; katarsis gibi etkilerden kaçınır. Kahramanlarının kaçınılmaz bir kadere mahkûm olmadıklarından yola çıkan oyun, izleyicinin de duygu yüklü bir tiyatro macerası yaşamasını istemez,” diyor.