Ceza

Ceza, insanoğlunun çevreyle ilişkilerinin düzenlenmesi gibi fevkalade mühim ehemmiyet taşıyan ekoloji meselelerini ele almaktadır. "Eko" Yunancada "ev, mesken" anlamına gelir. "Ekoloji" ise çevre, toprak, doğa, su, hava, flora ve fauna ile insan toplumu arasındaki ilişkilerin düzenlenmesini konu edinen bilim dalının adıdır. Bilim adamları, eski ve orta çağda doğa-insan ilişkilerinde küçük çaplı bazı tashihlerin yapılmış olduğu bir tarafa, ekolojinin küresel ölçekli bir problem niteliği kazanmadığını vurgularlar. 19. yüzyılın ortalarında Alman bilim adamı Ernst Haeckel'in insanların dikkatini küresel ölçekli çevre sorunlarına ilk kez çekerek "ekoloji" terimini gündeme getirdiği dönemde çevre, şimdikine oranla belki bin kat daha temizdi. Fakat zaman içinde dünya nüfusunun hızla artması, ormanların görülmedik bir süratle tüketilmesi, okyanuslardan ve açık denizlerden hidrokarbon çıkarılmasının geniş yaygınlık kazanması sayesinde suların büyük ölçüde kirlenmesi, dev megapollerin ortaya çıkması, sanayi atıklarının gerektiği gibi temizlenmemesi, havanın aşırı zehirlenmesi gibi faktörler, yeryüzünde ekolojik dengenin bozulmasıyla neticelenmiş ve bu durum, geniş çaplı felaketlerin nedeni olmuştur. Dolayısıyla, çevre sorunları günümüzde her zamankinden daha aktüel hâle gelmiştir. Bilimler Akademisi azası Nizami Caferov'un, Ceza eserini böyle bir dönemde yazmakla Mirelemov'un "yalnız bir yazar olarak değil, hem de bir toplumbilimci ve bir düşünce adamı olarak öne çıktığını" belirtirken bütünüyle haklı olduğunun altını çizelim.