Çin Kaynaklarına Göre Shih - Wei Kabileleri_{Proto-Moğollar Üzerinde Bir Etüd Denemesi}

Eski Moğolların VII.-X. yüzyıllardaki en kudretli boyları olan Shiwei’ler, başlarda Türk tesirlerinde çok kalmamış ve her yönüyle gerçek bir Moğol boyudur. Bunların dilleri asıl Moğolcadır. Bununla birlikte VII.-IX. yüzyıllarda Shiwei etnolojisi büyük bir değişime uğramıştır. Gök-Türk ve Uygur idaresi altındaki Shiwei halkı, İç Moğolistan’ın batı kısmı ve dış Moğolistan yaylası ile kaynaşmıştır. Gök-Türk gücünün düşmesiyle Shiwei’ler yavaş yavaş onların topraklarına yayılmışlardır. Uygurların IX. yüzyılda yerlerinden göçmelerinden, Kıtanların batıya ilerlemelerinden sonra Shiwei’ler, Moğolistan yaylasına, İç Moğolistan’ın batı kısımlarına yerleşme imkânı bulmuşlardır. Onlara Orhun Yazıtları’nda “Otuz Tatar” denilmiştir.
Merhum Prof. Dr. Türükoğlu Gök-Alp, “Çin kaynaklarına göre Shih-wei Kabileleri (Proto-Moğollar Üzerinde Bir Etüd Denemesi)” adlı çalışmasında eski Moğollar, Shiwei’ler ve komşuları üzerine ayrıntılı değerlendirmeler yapmaktadır. Titiz bir araştırmacı olan Gök-Alp, çeşitli Çin kaynaklarındaki bilgileri Türkçeye tercüme etmiş, gerekli açıklamalarda ve yorumlarda bulunmuştur. Shiwei’lerin adından başlamak üzere kökenleri, coğrafyaları, toplumsal yapıları, askeri ve siyasi hayatları ve ayrıca Türklerle ilişkileri üzerine tahliller yapan merhum Gök-Alp böylece Türk ve Moğol tarihinin çok önemli bir dönemini aydınlığa kavuşturmuştur.