Delillerden Temellere Sistematik Kelam ve Güncel İnanç Sorunları

Kitap, ilahiyat fakültelerinde ders kitabı olarak yararlanılması için kaleme alınmıştır. Bu nedenle, bazı konular, kelam ilminin doğrudan ilgili olduğu yönüyle ele alınmıştır. Kitaptaki bölümlerin sıralamasında, el-Îcî'nin el-Mevâkıfında olduğu gibi, sistematik kelam kitaplarındaki sıralama izlenmiştir.

- Önce Mebadi ele alınmış,

- ardından Akliyyât konularında ilahî kelam aklen delillendirilmiş,

- sonra, Sem'iyyat konularını işlenmiştir. Örneğin, Allah katında makbul imanın neliği, amelle ilişkisi, iman açısıdan insanların konumu gibi nakille bilineceği için, sistematik kelam kitaplarının sem'iyyat konuları arasında yer almıştır.

Usûl olarak, ikna yerine delilin esas olduğu; her biri zannî bir dizi delil sıralamak yerine kat'î bir delil serdetmenin doğru olduğu göz önünde bulundurulmuştur.

Kitapta konuların anlaşılır olması için fikirler arasındaki bağlantılar gösterilmeye çalışılmış; bilgilerin ayrı maddeler olarak değil, birinden diğerine ulaşılan fikirler olarak öğrenilmesi hedeflenmiştir. Bilgilerin birbirinden ayrı ezber bilgileri değil, kelam ekollerinin belli bir yöntem ve anlayış çerçevesinde ortaya koyduğu birbiriyle sistemleşen görüşler; bazıları diğer bazılarına temel oluşturan bilgiler olduğu gösterilmiştir. Güncel meselelere yer verilmiş; çağdaş insanın inanç buhranlarına cevap oluş­turabilecek izahlar yapılmaya çalışılmıştır. Örneğin, Allah'ın varlığın ispat konularında, gaye ve nizam delili ve fıtrat deliline daha fazla önem verilmiştir.

- Kelamcıların Allah hakkındaki müteşabihleri tevil usulü,

- reenkarnasyon sapması,

- müzmin bir problem olan tekfir meselesi üzerinde durulmuştur.

Ayrıca, çağdaş sorunlar arasında yer alan imanın yapısal özellikleri ve psikolojik unsurları, kötülük problemi, şeytanın yaratılmasındaki hikmet incelenmiş; ayrıca toplumda karşılaşılan yanlış inançlar üzerinde durulmuştur.

Kitabın diğer bir özelliği olarak da, ayet ve hadislere daha çok yer verilmeye çalışılmıştır.

Tartışma konularında başlıca görüşler aklî ve naklî delilleriyle verilmiştir. Cedel mantığıyla ileri sürülen içi boş delillendirmeler çoğunlukla terk edilmiştir. Zannî delillerin sayıca çokluğunun, kesin delil ifade etmeyeceği esasından hareket edilmiştir. Ayrıca, tartışılan meselelerde farklı görüş sahiplerinin isimlerini sıralamak, ayrıntı olarak kabul edilmiştir. Kelam ilminin terimlerinin ve bazı özlü ifadelerin Arapça yazılışı; ayet ve hadislerin de metinleri verilmiştir. Tablolar ve şekiller yoluyla konu özetlenirken, bunun öğrenmeyi kolaylaştırıcı olduğu düşünülmüştür.