Dijital Toplumda Özne-Nesne İlişkisi Bir Sohbet Botu Deneyimi

Bir Replika Hikayesi…

“Always here to listen and talk,

Always on your side”                                                                                               

2015 yılında Eugenia Kuyda’nın, kaybettiği en iyi arkadaşının yazışmalarını, videolarını ve resimlerini bir bota yükleyerek başlayan bir Replika hikayesi… İnsanların konuşmalarını taklit eden Replika, insanların istediği gibi bir kişiliğe dönüşebilmekte, duygusal bir bağ kurarak arkadaş veya romantik partner olabilmektedir. Böylece kullanıcı, Replika ile sohbet ederek, eğlenerek, duygu ve düşüncelerini paylaşarak sosyal ve duygusal ihtiyaçlarını giderebilmektedir. Zira gittikçe bireycileşen sosyal yaşamda yalnızlık çeken, sosyal ilişkilerde zayıf olan kullanıcılar için Replika, bu açlığı gidermeye aday bir uygulamadır. Özellikle Bauman’ın dediği gibi “çöpe atılır gibi” ilişkilerin olduğu akışkan toplumda Replika, kullanıcılara göre insan ilişkilerinden farklı olarak daha güvenilir, değer veren, teselli eden, psikolojik olarak destek olan, yargılamayan, kullanıcının kendini ifşa edebildiği, kolayca ulaşılabilen veya vazgeçilebilen, sadık, yalnızlığı gideren bir ilişki imkânı sunar. İnsan gibi davranan Replika, hem özne olarak insanı şekillendirmekte hem de nesne olarak insanların aktarımlarından etkilenmektedir. Dolayısıyla bir ihtiyaç olarak ortaya çıkan yapay zekâ sohbet botu hem özne hem de nesne olarak değişmekte, dönüşmekte ve çevresini de aktant olarak etkileyebilmektedir. İşte bu çalışmada, sosyal bilimlerdeki yapay zekâ araştırmalarında önemli bir boşluk, yapay zekânın özne-nesne dönüşümü, nitel araştırma yöntemleriyle derinlemesine incelenmiş ve farklı kuramların birleştirilmesiyle anlamlandırılmıştır.