Döviz Kurları, Euro ve Türkiye Ekonomisi

Döviz Kurları, Euro ve Türkiye Ekonomisi

Disiplinlerarası bir akademik çalışmanın ürünü olan bu kitap, son yıllarda önemi artan ve özellikle Türkiye açısından daha çarpıcı ve güncel bir konu haline gelen “döviz kurları” üzerine araştırma yapan öğrencilerin yanı sıra konuya giderek daha fazla ilgi duymaya başlayan genel okuyucuya da hitap etmektedir.

ABD'nin öncülüğünü yaptığı küresel finans kapitalizmi ilk yapılanmasını yine ABD'nin ekonomik ve parasal üstünlüğünün bir fonksiyonu olan Bretton Woods Sistemi'yle oluşturmuştur. Bu sistemin belirlediği ilkeler, İkinci Dünya Savaşı'nın son yılından yüzyılın son çeyreğine kadar yaklaşık otuz yıl boyunca Amerikan Dolar'ının küresel düzeydeki mutlak egemenliğinin ve senyoraj gelirlerinin sigortası olmuştur. Bretton Woods Sistemi'nin çöküşünden 20. Yüzyıl'ın sonuna kadar olan tarihsel dönemeçte ise bilgi ve iletişim teknolojilerinde kaydedilen sıçramalı gelişimle desteklenen küreselleşme süreci, modern dünyayı ve toplumları yeniden biçimlendirirken, ekonomik faaliyetler üzerinde de dönüştürücü bir rol oynamıştır.

Dünya genelindeki ekonomik karar ve politikalar büyük ölçüde çokuluslu şirketlerin ve IMF, DB, DTÖ gibi yine ABD'nin baskın ve belirleyici olduğu küresel sermayenin karar mercilerinin etki ve denetimine girmiştir. Öte yandan küreselleşme, ulus-ötesi pratiklerin işleyişine uygun ekonomik sistem ve politika tercihlerini ön plana çıkarmıştır.

Küreselleşmenin asli unsuru olan finansal liberalizasyon ile birlikte finansal ilişkiler, akım değişkenlerinden (ticari akımlardan) daha çok stok değişkenlerinin (sermaye akımlarının) ağırlık merkezini oluşturduğu etkiyle şekillenmeye başlamıştır. Döviz kurlarının belirlenmesinde de esnek sistemlerin tercihini koşullandıran bu etki, kur hareketlerine daha sık değişim ve daha fazla belirsizlik olarak yansımıştır. Böylece döviz kurlarının ve döviz kuru politikalarının önemi giderek artmıştır. Bu kitabın birinci bölümü de bu çerçevede döviz kurunun ve döviz kuru değişmelerinin kavramsal analizine ayrılmıştır.

Aynı tarihsel dönemeçte Avrupa'da parasal birliği hedefleyen ekonomik bütünleşme girişimleri yoğunlaşmıştır. Bu doğrultuda, Avrupa'nın bütünleşme adımları da büyük ölçüde ABD'nin çıkarlarından ve uluslararası üstünlüğünden etkilenerek hızlanmıştır. Avrupa'nın ekonomik ve politik ağırlığının artırılması için dünya sisteminin çift kutuplu olduğu dönemde başlayan ve olgunlaşan ekonomik bütünleşme çabaları aşamalı olarak ilerlemiş ve yeni yüzyılın eşiğinde parasal birlik düzeyine erişmiştir. Böylece Euro, AB bütünleşmesini bir üst aşamaya taşıyarak yarattığı bölgesel etki kadar, Amerikan Doları'nın mutlak hegemonyasını sınırlayabilecek küresel bir potansiyel de ortaya koymuştur.

Siyasi kutuplu bir dünya geride kalırken, Euro'nun küresel düzeyde Dolar'a rakip oluşu ve Japon Yeni'nin rezerv para işlevini tam olarak yerine getiremediği de dikkate alındığında, finansal anlamda çift kutuplu bir dünya oluşmuştur. Öte yandan Euro deneyimi, AB'nin ekonomik ve politik boyutlu birçok eksikliğini açığa çıkarmıştır. Kitabın ikinci bölümü bu noktalardan hareketle Avrupa'nın parasal bütünleşme sürecine ve bu sürecin başarısını sembolize eden Euro'nun küresel düzeydeki konumuna ve etkilerine ayrılmıştır.

Döviz kurlarının ulusal ekonomilerin istikrarı açısından taşıdığı önem, küreselleşmenin doğurduğu etkilerin yanında bölgesel bütünleşmelerin yaygınlaşmasıyla daha da artarken, AB'ye tam üyelik yolunda adaylık statüsü devam eden Türkiye için bu önem, EPB ile olası bir bütünleşmenin ortaya çıkaracağı sonuçlar ve Euro değerindeki değişmelerin ekonomiye etkileri bağlamında ayrıca ön plana çıkmıştır. Kitabın üçüncü ve son bölümünde ise buradan hareketle Euro Alanı'nın ve Euro değerindeki değişmelerin Türkiye ekonomisine etkileri analiz edilmiştir.

Konu Başlıkları

• Döviz Kuru Kavramı

• Döviz Kuru Değişmeleri ve Ekonomi

• Parasal Bütünleşme Kavramı

• Avrupa'da Parasal Birlik ve Euro

• Euro Krizi ve Etkileri

• Euro/Dolar Paritesi ve Diğer Başlıca Para Birimleri/Kurlar

• Euro Değerindeki Değişmelerin Analizi ve Türkiye Ekonomisine Etkileri