Edige Batur Destanı

İbn Arap Şah şöyle der: “O Kıpçak bozkırının bütün işlerini 20 yıl yönetmiştir. Onun (saltanatı) günleri, çağların kaşlarında parlak bir noktaydı ve hükümdarlığının geceleri, zamanın yüzünde parlak bir çizgiydi”. Bugünkü Batı tarihçileri insan tarihindeki ulu yönticilerden biri olarak kabul eden Litvanya idarecisi Vivovt’un yönetmesiyle başlanan Haç seferlerini 12 Ağustos 1399 tarihinde Borsıktı ırmağı kıyısında Edige’nin iyi yönetmesiyle savaşı kazanır. O zamanki İtalyan tüccarı ve siyasetçisi Yosafat Barbaro’nun dediğinde göre, Edige Batır, Altın Orda’da İslamiyetin gelişmesinde çok katkıda bulunmuştur. Edige çocukların kul olarak satılmasına son vermiştir. Bu durum Suriy ve Mısır kul pazarlarında çocukların kul olarak satılmasına engel olmuştur.

Edige tarihi kahramanlık destanını Sovyet Birliği döneminde incelemeyi yasaklandığı için çoğu durumlar olduğu gibi kalmıştır. Burada sömürme zamanında Altın Orda tarihinin ters değerlendirilmesi Edige Destanını da onun kahramanı Edige’yi de tam olarak tanımamıza ters tesir ettiğini unutmamalıyız.

Bugüne kadar milli nüshaları incelenmeyen “Edige” tarihi kahramanlık destanı, bütün Türk yurduna ortak bir eserdir. Çokan Velihanov özel olarak ağırlık veren “Edige Destanının” bugünleri “Kalsik Çokan nüshası” adı verilen varyantı incelenmektedir. Bu nüshayı B.Bartold, P.Meliyoranskiy, V.Radloff, V.Cirmunskiy, S.Çağatay, K.Satbayev vb. katkıdan bulunmuştur.