Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Değer Artış Payı

1.1.2002'de yürürlüğe giren Türk Medeni Kanunu ile mal rejimleri bahsinde önemli bir değişikliğe gidilmiş ve edinilmiş mallara katılma rejimi, yasal mal rejimi olarak kabul edilmiştir. Bu yeni mal rejimiyle birlikte hukuk dünyamıza "edinilmiş mal", "kişisel mal", "denkleştirme" vb. pek çok yeni kavram girmiştir. Bu yeni kavramlardan birisi de "Değer Artış Payı Alacağı"dır. Değer artış payı alacağı, Medeni Kanunun 227. maddesinde düzenlenmiş olup, maddenin temel amacı eşlerden birinin evlilik içerisinde diğerinin malvarlığına yapmış olduğu karşılıksız kazandırmaların tasfiye sırasında iadesinin talep edilebilmesini sağlamaktır. Ancak alelade bir alacak gibi kazandırmanın aynen iadesi adil bulunmamış, bunun yerine eşin katkısıyla orantılı bir alacak hakkına sahip olması ilkesi benimsenmiştir.

Konunun önemine ve uygulamada karşılaşılma sıklığına rağmen "Değer Artış Payı Alacağı" Türk Hukuku'nda fazla incelenmemiş bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple konu, doktora tez çalışması olarak seçilmiş ve 29.6.2015 tarihinde jüri önünde savunularak başarılı bulunmuştur. Konunun incelenmesinde, mehaz kanun olması sebebiyle İsviçre Hukuku'ndan geniş ölçüde yararlanılmıştır. Ayrıca uygulamada ortaya çıkan pek çok sorunun Yargıtay içtihatlarıyla çözümlenmiş olması sebebiyle Yargıtay kararlarına da mümkün olduğunca yer verilmiştir. (Önsözden)

İçindekiler

Giriş

Birinci Bölüm

Değer Artış Payı Kavramı ve Hükmün Uygulama Alanı

I. Değer Artış Payı Kavramı ve Hükmün Amacı
II. Hükmün Uygulama Alanı

A. Kanunun Yürürlük Tarihi Bakımından Hükmün Uygulama Alanı
B. Katkının Yapıldığı Zaman Açısından Hükmün Uygulama Alanı
C. Diğer Mal Rejimleri Bakımından Hükmün Uygulama Alanı

III. Terminoloji

İkinci Bölüm

Değer Artış Payı Talep EDilebilmesinin Şartları

I. Genel Olarak
II. Değer Artış Payı Talep Edilebilmesinin Şartları

A. Bir eşin diğer eşin malvarlığına ilişkin bir katkıda bulunması

1. Katkı Kavramı
2. Kazandırma Konusunda Anlaşma
3. Katkının Yöneldiği Mal
4. Katkının Amacı

a. Malın Edinilmesine Katkı
b. Malın İyileştirilmesine Katkı
c. Malın Korunmasına Katkı

B. Katkının Kısmen Veya Tamamen Karşılıksız Yapılması
C. Değer Artış Payı Almaktan Vazgeçilmemiş Olması
D. Katkıda Bulunan Eşin Bağışlama Kastının Olmaması
E. Mal Rejiminin Sona Ermiş Olması

Üçüncü Bölüm

Değer Artış Payının Hesaplanması ve Ödenmesi

I. Değer Artış Payının Hesaplanması

A. Genel Olarak
B. Değer Artışı Kavramı
C. Hesaplama için gerekli olan veriler

1. Katkının Değeri:
2. Malın Başlangıç Değeri
3. Malın Tasfiye Anındaki Değeri
4. Değer Artış Katkı Oranı

D. Değer Artış Payı Alacağının Farklı İhtimallere Göre Hesaplanma Biçimi

1. Genel Olarak

a. Hesaplama Yöntemi
b. Kredili Mal Alımlarına İlişkin Özel Durum

2. Bir Mala Bir Kez Katkıda Bulunulması
3. Bir Mala Zaman İçerisinde Birden Fazla Kez Katkıda Bulunulması

a. Genel Olarak
b. Düzensiz ve Zamana Yayılmış Birden Fazla Katkı
c. Katkının Sık Ve Düzenli Aralıklarla Yapılması
d. Birden Fazla Katkı Durumunda Toplam Katkı Miktarı Üzerinden Birlikte Hesaplama Yapılması Görüşü
e. Görüşümüz

4. Bir Eşin Diğer Eşin Birden Fazla Malına Katkıda Bulunması: Toplu Hesaplama

E. Değer Artış Payı Alacağının Malvarlığı Gruplarına Özgülenmesi

1. Genel Olarak
2. Bir mal için birden fazla kez katkıda bulunulması durumunda değer artış payı alacağının özgülenmesi
3. Birden fazla mala katkıda bulunulması (Toplu hesaplama) durumunda değer artış payı alacağının özgülenmesi

II. Değer Artış Payı Alacağının Katılma Alacağının Hesaplanmasına Etkisi
III. Değer Artış Payı Alacağının Talep Edilmesi ve İfası

A. Değer Artış Payı Alacağının Talep Edilmesi
B. Değer Artış Payı Alacağının İfası
C. Zamanaşımı

1. Genel Olarak
2. İsviçre Hukuku'ndaki Durum
3. Türk Hukuku'ndaki Durum

Dördüncü Bölüm

Eşler Arasında Kazandırmanın Diğer Kaynakları ve Değer Artış Payı Alacağıyla İlişkisi

I. Genel Olarak
II. Değer Artış Payı Alacağının Eşler Arasında Borç İlişkisi Doğuran Diğer Borç Kaynaklarıyla İlişkisi
III. Eşler Arasında Kazandırmanın Diğer Kaynakları

A. Aile Hukukundan Doğan Kazandırmalar
B. Eşler Arasındaki Hukuki İlişkiden Doğan Gerçek Anlamda Kazandırmalar
C. Eşler Arasındaki Hukuki İlişkiden Doğan Görünüşte Kazandırmalar (İnançlı İşlemler)

IV. Değer Artış Payı Alacağının Katkı Payı Alacağı ile Karşılaştırılması

A. Katkı Payı Kavramı
B. Katkı Payı Talep Edilebilmesinin Koşulları
C. "Katkı Payı Alacağı" ile "Değer Artış Payı" Alacağının Karşılaştırılması

Sonuç

Kaynakça