Emiri’ş-Şu‘Ara Ahmet Şevki ve Şevkiyyat’ında Toplum ve Siyaset

Emîru'ş-şu‘arâ' Ahmet Şevḳî, adı Modern Arap şiirinin öncüleri Mahmud Sâmî Bârûdî ve Hâfız İbrâhîm'le birlikte anılan ve yaşadığı dönemde ve sonrasında şöhretten en büyük paya sahip olan üstün yetenekli bir şairdir. Arap neo-klasikçilerinin öne çıkmış en büyük ismidir. Bu şöhrete kavuşmasının ardında başkasının lütfu değil kendi hissiyatı, duyguları, acıları, hasreti, zekâsı, sevgisi, alın teri, el emeği, göz nuru vardır. O ömrü boyunca şiir yazmış, arkasında dev bir şiir divanı, mensur ve manzum tiyatro oyunları bırakmış, Araplara şiirde üstatlık yapmış müstesna bir şahsiyettir. Shakespeare'in İngilizce'de yaptığını şairin Arapça için yaptığı söylenmiştir. Ona Mısır'ın Lamartine'i, yaşadığı çağın Mutenebbî'si denilmiştir. Şair hak ettiği övgülerle birlikte bazen haksız eleştirilere de maruz kalmıştır. Bu eleştirilerin her yetenekli şairin başına gelmesi mukadderdir. Hatta bu eleştiriler bir bakıma onun şiir alanındaki üstünlüğünü de ortaya koymaktadır.

Ahmet Şevḳî'nin fikirleri İngiliz işgali altındaki Mısır'ın kaderi, kendi toplumunun ve İslâm ümmetinin yaşadığı acılarla yoğrulmuştur. O, işgal karşıtı fikirleri yüzünden sürgüne maruz kalmış bir vatanseverdir. Ahmet Şevḳî büyük bir dünya savaşını yaşamış neslin mensubudur.

Onun birçok kasidesi kendi toplumunun ve tüm insanlığın yaşadığı acılara dikkat çekmektedir. Şair divanının birçok yerinde çağdaşları Hâfız İbrâhîm ve Halîl Muṭrân gibi sosyal ve siyasal olaylara, değişim ve dönüşümlere yer vermiştir. Sosyal ve siyasal konularda fikrini beyan ederken eskilerin hikmetini modern hayatın zorunluklarıyla kaynaştırarak çözümler sunması ve geleceğe ışık tutması sebebiyle fikirleri üzerinde dikkatle durulması gereken bir şahsiyettir.

Ahmet Şevḳî ile ilgili yapılan doktora tezinden uyarlanarak hazırlanan bu kitap bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm şairin hayatını, yetiştiği edebi ortamı, şiirle yoğrulan yaşantısını, tahsil için Fransa'da ve sürgün sebebiyle İspanya'da geçirdiği yılları, eserlerini, edebi kişiliğini, şiiri hakkında bilgileri içermektedir. İkinci bölümde toplum, toplumun problemleri ve bu problemler için şairin çözüm önerileri; son bölümde ise şairin siyasetle ilgili fikirleri ele alınmıştır.