Endülüs Güneşi Ziryab

Ziryab Kimdir?

Bu soru Türkiye'de hiç sorulmadı. Asıl adı Abul Hasan Ali Bin Nafi olan Ziryab, Musullu bir Kürt ailenin tek çocuğuydu. Dokuzuncu yüzyılda Hıristiyan Batı ve Müslüman Doğu onun müziği ve estetik anlayışıyla birbiren yaklaştı, dostluk kurdu. İslam'ın Hint ve Yunan kültürlerinden devralıp olgunlaştırdığı felsefe, astronomi, tıp ve daha nicesi, Ziryab'ın Endülüs Ülkesi'nde kurduğu Sevgi ve Kültür Köprüsü'nden geçerek Avrupa'nın Ortaçağ karanlığıyla buluştu, gönülleri ve zihinleri aydınlattı, Erken Rönesans hareketini başlattı.

Ziryab'ın evrensel sanat, kültür ve bilim üzerindeki etkisi tahminlerin çok ötesindedir. Dünyanın ilk müzik konservatuvarını ve tıp fakültesini o kurdu. Satrancı ve cam bardağı Avrupa'ya ilk o tanıttı. İlk uçan insanı o tasarladı. Masa örtüsü kullanımını, deri mobilyayı, saç modelini, diş macununu, deodorantı, şampuanı, üç öğün yemek kuralını ve daha nicesini ilk o icat etti. Gastronomi kültürü onunla en yetkin aşamasına ulaştı. Bugünkü gitarın ve Flamenko'nun babasıydı. Latin müziğin temeli kabul edilen Samba, Milonga ve tango en nihayet onun müziğinin bir devamıydı. Binbir Gece Masalları ilk onun anlatımıyla gönüllere ve zihinlere yerleşti. Ezberinde on binden fazla şarkı sözü ve melodisi vardı.

Yirminci yüzyıl Fransız yazarı Henry Terress, onun için şeyle yazdı : Bir insan toplumu ancak bu kadar derinden etkileyebilir ve değiştirilebilirdi. Arap tarihçisi Al-Maghri şöyle dedi : Ziryab'tan önce de, sonra da hiç kimse yaşadığı dönemde bu denli bir sevgi ve hayranlığa konu olmadı ve olmayacak da. Dedeleri Endülüslü olan ünlü Arap tarihçisi İbn Haldun, daha da ileri gitti : Ziryab'ın etkisi ve gücü okyanusun dev dalgaları gibi tüm İspanya ve Kuzey Afrika'yı silip süpürdü, geriye ölümsüz bir miras bıraktı. İngiliz yazar R. Nicholson itiraf etti : Ziryab, varlığını yüzyıllarca tereddütsüz devam ettiren tek modeldi ve öyle de kalacka. Tarihte hiç kimse insan aklanını ve ruhunun derinliklerine aynı anda onun kadar güçlü bir şekilde inemedi.

Evet, kimdi bu ZİRYAB?