Etkili ve Hızlı Okuma Teknikleri

Kitap okuma amacı, kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Bilgiye erişim veya nitelikli vakit geçirme isteği, kitap okuma amaçları arasında ilk sıralarda yer alan iki ayrı yaklaşımdır. Yaklaşımlar her ne kadar farklı olsa da, anlayarak hızlı okuma ve etkili bir okuma süreci geçirmek herkesin ortak gayesidir. Çünkü hayatın olanca hızıyla geçip gittiği günümüzde, en değerli şey vakit. Hızlı okuma teknikleri, vaktimizi en verimli şekilde değerlendirebilmemiz için bize çözüm sunmaktadır.

Hızlı Okuma Nedir?

Konuyu detaylı bir şekilde ele almadan önce, tanımı doğru yapmak gerekir. Hızlı okuma, ortalama bir insanın dakikalar içinde okuduğu kelime sayısının çok daha fazlasını okumak ve bunu yaparken de diğer okuyuculardan daha iyi anlamayı kast etmektedir. 

Hızlı okuyan insanların okuduklarını anlamadığına dönük, yaygın ve yaygın olduğu kadar da yanlış olan inanışı hepimiz en az bir kez duymuş ve belki de bir anlığına da olsa bu yanlışa hak vermişizdir. Oysa doğru hızlı okuma egzersizleri sayesinde hem hızlı hem etkili hem de anlayarak okuma pek tabi ki mümkündür.

Hızlı okuduğu hâlde okuduğunu anlamadığını ifade edenler, yüksek ihtimalle hızlı okuma teknikleri konusunda yetkin olmayıp, yanlış yöntemler deniyordur. Nitekim anlayarak hızlı okuma yapabilmek büyük bir lütuftur. Vakitten tasarruf edilmesinin yanı sıra çok daha fazla kitabı okuyabilmeye olanak tanımaktadır.

Hızlı Okuma Tekniklerine Giriş

Profesyonel bir yardım almadan, evde kendi imkânlarınızla hızlı okuma teknikleri arasından pratik ve basit yöntemleri deneyebilirsiniz. Bu yöntemlerden uygulayabileceğiniz bazı metotlarla zihin ve göz koordinasyonunuzu hızlandırarak hızlı okumaya dönük ilk adımları atabilirsiniz.

Yapmanız gereken ilk şey, hızlı okumanın amacına hizmet edecek şekilde bir kelime yerine bir satırı geniş açıdan görmeye çalışmaktır. İlk olarak yan yana gelmiş dört kelimeyi aynı anda görerek anlayabilmeye gayret edebilir, bunu başardıkça kelime sayısını artırarak en sonunda bütün satırı olabilecek en hızlı seviyede okuyacak hâle gelebilirsiniz. Tekniği doğru uyguladığınız takdirde bir haftanızı alan bir kitabı üç günde bitirebilirsiniz.

Anlayarak Hızlı Okumanın Önemi

Farkındaysanız, yazının başından bu yana vurguladığımız önemli bir detay var. Sadece hızlı okumaktan bahsetmiyoruz. Anlayarak hızlı okuma teknikleri tanımının üzerinde duruyoruz. Çünkü aklınıza gelebilecek ne okursanız okuyun, ister bir deterjan kutusunun arkasındaki kullanım talimatları isterseniz de bir aşk romanı, anlayarak okumanız oldukça önemlidir. Çünkü kurgu kitaplar söz konusu olduğunda yazarın yaptığı betimlemeler, tasvirler ve kurguladığı olay örgüsünü doğru özümsemeniz kitaptan alacağınız keyfi artıracaktır. Araştırma ve inceleme kitaplarından bahsetmiyoruz bile. Onlar zaten, bir şeyi öğrenme gayesiyle okunan yapıtlardır.

Hızlı okuma, tek başına uygulandığında okunan kitaplar sadece bir skor tabelasına işlenmiş rakamlar gibi kalacaktır. Oysa önemli olan, hızlı olmanın yanı sıra anlayarak ve etkili okuma yapabilmektir. Umutsuzluğa kapılmanıza hiç gerek yok. Bunu başarabilmenin tek yolu, olabildiğince çok kitap okumaktan geçer. Yani hızlı okumaya ilk başladığınızda kavramsal yönden geride kaldığınızı hissediyorsanız yapacağınız tek şey okumak, daha çok okumak ve daha da çok okumaktır…

Hızlı Okuma Teknikleri

Şimdi de sizlere kendi kendinize uygulayabileceğiniz bazı hızlı okuma teknikleri önereceğiz. Bu ipuçlarını doğru uyguladığınız ve uygulamada ısrar ettiğiniz takdirde başarmamanız için hiçbir neden yok.

Hazırsanız, başlıyoruz!

1. Görsel Algıyı Güçlendirmek

Hızlı okumanın ilk adımı, yazıda da bahsettiğimiz gibi yan yana gelen kelimeleri sayıca daha fazla algılayabilecek düzeye gelmektir. Hızlı okuma egzersizleri de bunun için, ilk olarak görsel algı düzeyinizi güçlendirmenize dönük geliştirilmektedir. Yapabileceğiniz en pratik çalışma 2, 3, 4 ve 6 harfli kelimeleri bir kâğıda yan yana yazmak ve hızlıca gözlerinizi üzerlerinden geçirip anlamlarını düşünerek okumaya çalışmaktır. On saniye içinde ne kadar çok kelime hatırladığınızı kontrol edip, bu rakamı sürekli geliştirmeniz gerekir. Başlangıçta kendi yazdığınız rast gele kelimelerle ilerlerken, belirli bir aşamadan sonra bir arkadaşınızdan size göstermeyecek şekilde kelimeleri yazmasını isteyin. Bilmediğiniz, ilk kez karşılaşacağınız kelimelere dönük görsel algınız da yeterince güçlendiğinde ilk adımı atmışsınız demektir.

2. Kelime Haznesini Artırmak

Yabancı dil öğrenmek gibi düşünün: Bir dilde ne kadar çok kelime bilirseniz, kendinizi o kadar iyi ifade edebilirsiniz. Aynı şey, anadiliniz için de geçerli. Sadece ifade etmek kapsamında da değerlendirmeyin; yazılanı algılama ve daha hızlı okuyabilmek için kelime haznenizin yüksek olması gerekmektedir. Anlayarak hızlı okuma, güçlü bir kelime haznesiyle mümkündür. Siz de bilmediğiniz kelimelerle karşılaştığınızda onların anlamlarını öğrenmek için mutlaka uğraşın. Bunu âdet belirlemeniz durumunda bir süre sonra kendinizi yeni kelimeler keşfetmeye zaman ayırırken bulmanız kaçınılmazdır.

3. Konsantre Olmak

Hangi işi yaparsanız yapın, o işi verimli bir şekilde ortaya koyabilme ihtimaliniz işe tam manasıyla odaklanmanızla doğru orantılıdır. Hızlı ve etkili okuma da böyledir. Okuduğunuz kitaba gerçekten konsantre olduğunuzda, örneğin kitabı okurken bir yandan bir sonraki akşam ne yiyeceğinize dönük sorular kafanızda dans etmediğinde daha verimli bir okuma süreci geçirirsiniz.

4. Alışkanlıkları Terk Etmek 

Kitap okuma konusunda yeni bir sayfa açıyorsanız, eski alışkanlıklarınızı terk etmeniz işinizi kolaylaştıracaktır. Başa almak, dışarıdan (sesli) okumak gibi sizi yavaşlatan ve yeni adımlar atmanızı engelleyen alışkanlıklarınızı bir kenara bırakıp, gözünüzü daha ilerideki kelimeleri seçebilecek hâle getirmeye odaklanmalısınız.

5. Göz Atmaya Alışmak

Yeni bir sayfayı okumak, bir odaya ilk kez girmek gibidir. Önce odadaki nesnelere bir göz atar, kendinize aşinalık oluşturmaya çalışırsınız. Hızlı okuma egzersizleri arasında yer alan göz atmak da sizi o odaya aşina kılacak olan bir tekniktir. Bu teknik, okumaya başlamadan önce okuyacağınız sayfayı gözden geçirip, paragrafların başlangıçlarını ve sonlarını hızlıca okuyup zihninizde toplamanıza dayanır.

6. Gözle Okumak

İçinizden veya dışınızdan (sesli) okumaya alışmış olabilirsiniz. Ancak hızlı okuma sürecine girdiyseniz, dördüncü maddede de görmüş olduğunuz üzere alışkanlıklarınızı terk etmeniz gerekmektedir. Kitapları göz ile okumaya alışmalısınız. Okuduğunuz metni anlamadığınızda asla başa dönmeyerek, göz ve zihin koordinasyonunuzu güçlendirme konusunda görme organınızı biraz çalıştırmalısınız.

7. Daha Çok Kitap Okumak

Sizi en doğal şekilde hızlı okumaya sevk edecek yöntem, daha çok kitap okumanızdır. Çünkü ne kadar çok okursanız, görme yetiniz de o kadar hızlı gelişecektir. Kelime hazneniz kaçınılmaz olarak artacak, gözünüz geçişleri otomatik olarak tanımlayacaktır.

8. 5N1K’yı Aramak

Bir habercilik terimi olan 5N1K ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin ve kim sorularının sorulmasına dayanmaktadır. Başarılı bir haberde bu soruların hepsinin cevaplarını bulabilirsiniz. Peki, bunun hızlı okuma ile ilişkisi nedir? Bir kitabı okurken bu soruların cevaplarını ararsanız, beyniniz sınıflandırma yapmak için kendisini geliştirecektir. Böylece beyniniz kitabın içeriğini daha iyi kategorize edebilir, anlatılanları kısa süreli hafızadan uzun süreli hafızaya atabilir.

9. İztaşı Koymak

Göz atma tekniğinizi geliştirdiğinizde, bir sonraki aşamaya geçebilirsiniz: İztaşı koymak. Anlayarak hızlı okuma konusunda başarılı adımlar kat ettiğinizde, iztaşı koyma tekniğini kendiliğinden yaptığınızı şaşırarak fark edeceksiniz. Bütün metnin okunmadığı; başlıklar, alt başlıklar, alt ve üst paragraflara göz atılan bu teknikte özet alanının ön okuması yapılıp anahtar kelime araştırması gerçekleştirilir. Anahtar kelimelerle karşılaşıldığında altlarına işaret bırakılır. Böylece okumaya başlamadan önce belli bir yol kat edilmiş olur.

10. Kendinize Güvenmek

Her şeyden önce, konu hızlı okuma teknikleri veya başka ne olursa olsun; başarmak istediğiniz bir yola çıktığınızda yapacağınız ilk ve en önemli şey kendinize güvenmektir. Bu sayede psikolojik olarak en güçlü adımı atmış, engelleri yıkma konusunda ihtiyaç duyduğunuz gücü kendi içinizde geliştirmiş olursunuz.