Hadislerle İlim Ve Hikmet Camiu’l-Ulum ve’l-Hikem (2 Cilt Takım)_{İmam Nevevi’nin Kırk Hadis Şerhi}

Bizi, İslam dinine ulaştıran, insanların en hayırlısı olan Rasulullah’ın (sav) sünneti ile bize ikramda bulunan, kendisine itaate ve rızasını kazanmaya uygun işlerde muvaffak kılan Allah’a hamd olsun. Salat ve selam, Allah’a ve vahyine iman eden, risaletini tebliğ eden, emaneti yerine getiren, ümmete nasihatte bulunan ümmi peygamber Muhammed’e (sav), onun aline, seçkin ve hayırlı ashabına ve kıyamet gününe kadar onlara güzel bir şekilde uyanların üzerine olsun.

Bu, değerli ve büyük bir kitaptır; Rasûlullah’ın (sav), az söz ile birçok manayı kastettiği, ‘cevâmiu’l-kelîm’ olan sözlerinden alınmış elli (50) hadisin şerhini içermektedir. Bu özellik, Allah’ın, Rasûlü’ne (sav) özgü kıldığı hususlardandır.

İmam Ebu Süleyman Hamd bin Muhammed bin İbrahim el-Hattabî (ö. h. 388), Garibu’l-Hadis (1/64) adlı kitabında, Rasûlullah’ın (sav) ‘cevamiu’l-kelim’ olan sözlerinden bazılarına işaret etmiştir. O, şöyle der: "Allah, peygamberliğine yardımcı olması, risaletine işaret etmesi, Rasûlü’nü (sav) birçok ilmi çok az söz ile ifade etmesi için cevamiu’l-kelim sözlerle desteklemiştir. Böylece bu sözleri işiten kimselerin ezberlemesi ve anlaması kolay olacaktır. Rasûlullah’ın (sav) hadislerindeki cevâmiu’l-kelîm olan sözleri inceleyen kimse, onları nitelendirebilmekten uzaktır. Ben, onlardan bir takım örnekler verdim. Senin için o sözlerin arka planına işaret eden bir takım örnekler yazdım.

Bunlardan biri, dava ve hükümler konusundaki onun şu sözüdür: "Müminlerin kanları eşittir. En alt seviyedekinden de olsa, emânlarını tanırlar. Başkalarına karşı onlar tek bir el gibidirler.” Bir diğer hadisi şudur: "Emanet, geri verilmeli; ödünç, iade edilmeli ve borç, ödenmelidir. Kefil de borçlu durumundadır.” Çok az bir kelimeye sahip olan bu iki hadis, canlar ve mallar konusundaki hükümlerin hepsini içermektedir. Cevamiu’l-kelîm sözlerden biri de şudur: "Allah’tan yakîn (kesin iman) ve afiyet isteyin.” Bu kapsayıcı tavsiye üzerinde düşündüğünde, onun dünya ve âhiretin bütün hayırlarını kuşattığını görürsün. Nitekim ahirette en büyük mülk, yakîn; dünyada en büyük mülk ise afiyettir (sağlıktır). Yakîne sahip olmayan bütün itaat ve ibadetler, boştur. Afiyetin eşlik etmediği bütün nimetler de kederdir. Böylece vecizliğine ve kelimelerinin azlığına rağmen bu sözün ilk bölümü din, diğer bölümü de dünya menfaatlerinin tamamını içermiş olmaktadır.”