Hece Aylık Edebiyat Dergisi Yıl: 24 Sayı: 282/283/284 Haziran/Temmuz/Ağustos 2020 - Türk Edebiyatında Deneme Özel Sayı: 40

Hece’den 40. Özel Sayı:
Türk Edebiyatında Deneme Okuyucusuyla Buluşuyor

Hece Yayınları, başlangıcından bu yana yayımladığı bini aşkın kitap, 284. sayısına ulaşan Hece ve 99. sayısı yayımlanan Heceöykü dergilerinin yanında, her biri büyük bir emek, çaba ve sorumluluk bilincinin ürünü olan, kapsamlı ve nitelikli özel sayı geleneğini sürdürüyor ve 40. özel sayı olarak Türk Edebiyatında Deneme Özel Sayısı’nı Haziran 2020’nin ilk günlerinde okuyucusuyla buluşturuyor.

Rasim Özdenören’in öncülüğü ve Ali Karaçalı’nın editörlüğünde 122 yazar ve akademisyenin katkı verdiği 944 sayfalık bu anıtsal özel sayı öncelikle Türk edebiyatında edebî bir tür olarak Deneme’nin ‘bilançosunu çıkarma’yı, başlangıcından bu yana deneme alanında ortaya konulan emeğin topluca görülmesini, adları denemeyle anılan yazarların yakın okumalarla görünür kılınmasını, bilgi ve bilinç düzeyine taşınmasını hedefliyor.

Türk edebiyatında ilk kez bu denli kapsamlı ve yoğun bir emekle ortaya konulan Türk Edebiyatında Deneme Özel Sayısı, denemeye ilişkin geniş ve çok yönlü bir okuma evreni ve açı çeşitliliği sunuyor.

Bu özel sayıda, bir edebî tür olarak denemenin ne olduğu, doğuşu, Batı’daki ilk örnekleri, Türk edebiyatı tarihinde ve günümüzde denemenin nasıl bir seyir izlediği; türün kendi içindeki ivme, yönseme ve uzanımları; diğer türlerle ilişkisi, etkisi, ayrımı ve edebiyatımızda türe katkılarıyla öne çıkan, adları denemeyle birlikte anılan yazarların hem yazınsal bir tür olarak denemeye hem de edebiyat ve düşünce hayatımıza katkıları yakın okumalarla irdelenirken; aynı zamanda toplumun fikir öncüleri olan yazarların düşünce dünyaları üzerinden ülkemizde son yüzyılda yaşanan zihnî dönüşüm ve parçalanmaların, toplumsal ayrışma ve kırılmaların -cumhuriyet, modernleşme, batılılaşma, yerli düşünce vb.- kavramlar üzerinden de yeniden okunup değerlendirildiği, bir yönüyle Türkiye’nin düşünce haritasının bilinç düzlemine taşındığı kapsayıcı ve kuşatıcı bir bakış açısıyla ele alınıyor.

Rasim Özdenören’in yazısında da değindiği gibi “edebiyatın pervasız ve yaramaz türü” olarak da anılan ve okuyucuyla doğrudan ve sıcak bir ilgi kuran deneme, hangi türde yazarsa yazsın yazarların büyük çoğunluğunun kayıtsız kalmadığı bir tür olmuştur. Buna rağmen okuyucuda bulduğu karşılığı edebî kamuda bulamayan deneme türü ilk kez bu denli geniş bir çerçevede ele alınarak edebî kamunun ilgisine sunuluyor.

Edebiyatla ilgilenen genel okurdan başlayarak araştırmacı, akademisyen ve üniversiteler için bir başvuru kaynağı olacak Türk Edebiyatında Dememe Özel Sayısı’nın içeriğinde yer alan ana başlıklar ve yazarlarımızdan bazılarının isimleri şunlardır:

Edebî Bir Tür Olarak Deneme bölümünde: Ahmet İnam, Arif Ay, İbrahim Demirci, Yavuz Demir, Turan Karataş, Ersin Nazif Gürdoğan ve Bilgin Güngör; Dünden Bugüne Deneme bölümünde: İbrahim Demirci, Gürsel Aytaç, Mehmet Sümer, Birsen Karaca, Selma Baş, Dursun Ali Tökel, Kudret Ayşe Yılmaz, Yunus Balcı ve Vural Kaya; Denemenin Sınırları bölümünde: İsa Koyuncu, Vefa Taşdelen, Oğuz Demiralp, Kurtuluş Kayalı ve İsmail Karakurt yazarken Soruşturma bölümünde on beş yazarımızın denemeye ilişkin görüşleri ile Türk edebiyatında deneme yazarlarının ele alındığı Yakın Okuma bölümünde doksan yazarla ilgili doksan iki yazı yer aldı. Türkçede Deneme Üzerine Yapılan Çalışmalar bölümünü İbrahim Veli Süzer, Bibliyografya bölümünü ise Kemal Temizer hazırladı.

İyi okumalar dileriz.