Hurşit Paşa_{31 Mart 1325 İhtilali'nin Tarihçesi}

II. Meşrutiyet döneminin en mühim travmalarından biri, belki debirincisi, 31 Mart Vak‘ası'dır ve bu vak‘a meşrutiyet ruhunu zehirleyenönemli bir hadisedir. Nitekim II. Meşrutiyet'in ilânı akabindemeşrutî idare algılarındaki farklılıkların da etkisiyle ülke hızlıbir şekilde askerî bir ayaklanmaya sürüklenmiştir. Bu ayaklanma,Hareket Ordusu tarafından bastırılmış; neticesinde II. Abdülhamidtahttan indirilmiş; ayaklanmanın mürettip ve müşevviki olduğu iddiasıylapek çok kişi muhakeme edilerek idâm, kürek, kalebent, sürgünve hapis gibi cezalara çarptırılmıştır.

31 Mart Vak‘ası'nın evveli ve ahiri çerçevesinde mühim şahitlerindenbirisi Hurşit Paşa'dır. Paşa, vak‘a çıktığında Tophane Nâzırı'dır.Vak‘a devam ederken Heyet-i Nâsiha reisidir. Vak‘a bastırıldıktansonra da İdâre-i Örfiyye ilânı neticesinde teşkil olunanDivân-ı Harb-i Örfî'nin reisidir. 31 Mart Vak‘ası'nın bu denli şahidiolan bir şahsiyetin vak‘a hakkındaki müşahade ve mülahazalarıfevkalade kıymetlidir.