İkinci Xani / Xaniye Duyem: Haci Qadire Koyi

Kadri Yıldırım’ın Kürtçe ve Türkçe olarak hazırladığı Xaniye Duyem – İkinci Xani: Haci Qadire Koyi” adlı kitap Avesta Yayınları arasında çıktı.

Elinizdeki bu çalışma, Celadet Bedirhan tarafından “İkinci Xani” olarak adlandırılan Haci Qadire Koyi hakkında yaptığımız bir araştırmadır. Ehmede Xani’nin 17. yüzyıldaki Kurmanci sesi 19. yüzyılda Haci Qadire Koyi’nin Sorani sesiyle Kürdistan’da yeniden yankılanmıştır. Bakur’da Xani hakkında yeteri kadar çalışma yapılmış, fakat bildiğimiz kadarıyla Koyi hakkında özellikle kitap seviyesinde müstakil bir araştırma henüz yapılmamıştır. Bu boşluğu doldurmaya mütevazi bir katkıda bulunmak amacıyla bu araştırmayı yapma ihtiyacını duyduk ve bunu iki dille, Türkçe ve Kürtçe yapmayı uygun gördük. Türkçe bölümde örnek verdiğimiz şiirlerin orijnal Sorani formlarını Türkçe çevirileri; Kürtçe bölümdeki bu örnekleri de Kurmanci çevirileri ile birlikte verdik.

Bakur Kürtlerinin bu İkinci Xani’yi tanımalarında bu araştırma denizden damla bile olsa bir katkıda bulunmak amacıyla hazırlanmıştır. 

Ev xebata ber deste we lekolinek der bareye Haci Qadire Koyi de ye ku Haci ji aliye Celadet Bedirxan ve weki Xaniye Duyem te binavkirin. Denge Ehmede Xani ye kurmanci ye sedsala 17. di sedsala 19. de bi denge Haci Qadire Koyi ye sorani li Kurdistane ji nu ve olan daye. Li Bakur der bareye Xani de tera xwe xebat hatine kirin; le bi qasi ku em dizanin der bareye Koyi de bi taybeti di asta pirtukan de lekolineke serbixwe hej nehatiye kirin. Bi amanca tijekirina ve valayiye bi tevkariyeke mutevwazi me hewcedari u guncav dit ku em ve lekoline bi du zimanan, bi tirki u kurdi bikin. Me helbesten sorani yen resen di beşa tirki de digel wergera wan a tirki; yen beşa kurdi ji digel wergera wan a kurmanci dane.

Ev lekolin bi amanca ku bi qasi dilopek ji deryaye be ji kurden Bakur vi Xaniye Duyem nas bikin hatiye amadekirin.