İnsancıl Aylık Kültür Sanat Dergisi Sayı: 381 Nisan 2022

1 Aylin Altun Gül – Dılav (Şiir)

2 Betül Çotuksöken – Felsefenin Gör Dediği Eğitimde Ses - 12 Eğitim Kavramı Üstüne

Okul ortamı da dışla bağlantıları içinde tümüy­le kişilerin davranış, eylem, ilişki ağlarıyla kendisi olduğuna göre, okulu taşıyan kişilerin değerleri bir bakıma okulun temel değerleridir. Ancak söz konusu temel değerlerin toplumsal ahlakla, top­lumun somut hazırbulunuşluğuyla olan ilişkisi; toplumun genel olarak kamusal alana ve kamusal olana dönüşümünün genel ve temel niteliklerinin de etkisi altındadır.

6 Sayıl Cengiz Gündoğdu – Marksist Sanat: Yazında Gerçekçilik-7

Adalet Ağaoğlu sosyalist olamayacak kişileri sosyalist yapıyor, sonra onlarla oynuyor.

Romanın izleği şu. Sakın ha sosyalist olma­yın, sosyalist oldukta sanattan anlamazsınız. İn­sanın soyuyla sopuyla uğraşırsınız. Varsıl bir kız size aşık olursa da İsviçre'de soluğu alırsınız.

Sermaye sınıfının simgesi İlhan Dereli ile Si­lahlı Kuvvetlerin simgesi Tümgeneral Hayrettin Özkan'ın çocuklarının düğünü... eski iki sosyalist bu düğünde karşılaşırlar...

Bir Düğün Gecesi'nin karakteri Tezel şöyle ya­şar, “içkini içersin, hiçliğe bakarsın, kendi hiçliğini görürsün, hiçbir biçimde canını sıkmaz olursun.”

11 Hayrettin Ökçesiz – Şiirler/Dizeler

12 Yusuf Çotuksöken – Özsözler Günlüğü (27) - Aralık 2021

5 Aralık

“Her bakımdan düne bağnazca takılıp kalan­ların, bugün ve yarına verebilecekleri hiçbir şey yoktur.”

14 Asım Öztürk - Anneme Söylemeyin (Şiir)

15 Gürcan Arıtürk – Eleştirinin Karşılanması

Yalnızca eleştirmenlerin değil, eleştiriden geçinenlerin de, yazarların, genel anlamda sa­natçıların da velinimeti okurdan-izleyiciden önce eleştiridir. Suda balık misali suyun değerini bil­meyenlere ne demeli? Cengiz Gündoğdu'nun yıllardır azınlıkta kalmasının bir nedeni de köşebaşlarını tutanların kendilerinden başka doğru ta­nımamaları değil mi? Onlar gerçeğin peşindeler doğrunun değil!

17 Özcan İlter – Susma... (Şiir)

18 Altay Taşkın – Kültür Bakanı, Kültür Adamı: Talât Sait Halman

Kültür Bakanı olarak tanıyanınız, hatırlayanı­nız vardır, Halman'ı... 7 Temmuz 1931 tarihinde İstanbul'da doğmuş. Shakespeare çevirileri ile tanınmış edebiyat adamıdır.

Ayrıca, Türkiye'nin ilk Kültür Bakanı'dır. İn­gilizce ve Türkçe olmak üzere, Halman'ın yetmiş telif ve çeviri kitabı, üç bin kadar makalesi, beş bini aşkın da şiir çevirisi bulunmaktadır... Bunlar­dan on iki tanesi şiir kitabıdır...

20 Dursun Yiğit – Direnç (Şiir)

21 Nurbanu Kablan – Cehalet Bilimi, Nükleer Zehir Gibidir...

Görünmeyen Beyin ve Hazdan Bağımlılığa ki­taplarının yazarından “Cehalet Bilimi” kitabı, Eylül 2019 yılında yayınlandı. Yedinci baskısını yapan kitap çok ses getirdi. Küresel zekanın algımızı na­sıl yönettiğini ve cehaletin bilimsel yollarla nasıl yaygınlaştırıldığını örneklerle, deneylerle anlatan bilim insanı Tayfun Uzbay bir bakıma çağımıza ayna tutarken o aynayı ülkemize daha fazla yak­laştırıyor.

23 Cumali Karataş – Mustafa Tecirli ile Yaşar Kemal söyleşisi - I

Sağlığında uzaktan uzağa naif konuşmalarımızın olduğu Yaşar Kemal'i ölümünün 6. yıldönümünde, Kadirli'den çocukluk arkadaşı olan şair-yazar Mustafa Tecirli ile anarken; Balaban'dan Fikret Otyam'a, Hasan Ali Yücel'den Nurullah Ataç'a, Bedri Rahmi'ye uzanan anıların içerisinde bulduk kendimizi.

31 Tahir Şilkan – Samet Ağaoğlu'nun Babasının Arkadaşları-VII

Samet Ağaoğlu'nun “Kırklardan Biri” başlığı al­tında anlattığı baba arkadaşı İttihat ve Terakki içe­risinde önemli bir yere sahip olduğu halde olayla­rı geri planda kalarak yönetmeyi seçtiğinden az bilinmektedir. İttihat Terakki Hareketinin Bahattin Şakir'le birlikte en gizemli kişilerinden biridir. İs­tanbul'da doğmuştur. II. Meşrutiyet'ten önce ba­bası Arif Bey gibi Posta İdaresi'nde çalıştığı İstan­bul, Edirne, İzmir, Serez ve Kastamonu'da posta memuru olarak görev yaptığı bilinmektedir.

36 Göktuğ Özkan – Her Eylül Her Son (Şiir)

37 Adnan Öztel – Konum-Durum Ayrımı Üstüne - IV

Sayıl Cengiz Gündoğdu 2012'de yayımladığı “Estetik Kalkışma” yapıtında “öznel konum”u bir kategori olarak ele almamıştır. Bu yapıtta “öznel konum” kategorisi kuramsal soyutlama düzeyine çıkarılmamıştır ancak “Estetik Kalkışma”da bolca konum örnekleri verilmiştir. Cengiz Gündoğdu bu eksikliği “Estetik Kategoriler” yapıtında gider­miştir. Ancak her iki yapıtta da açık açık “öznel konum” örnekleri verilmemiştir. Ben de bu örnek­leri “Estetik Kalkışma”nın bütününü inceleyerek ortaya çıkardım. Umarım bu örnekler “Estetik Kategoriler”i okuyanlara yardımcı olur.

40 A. Didem Uslu – 2019 Sonbahar ve 2020 İlkbahar Tiyatro Sezonundan Seçmeler

Can Bora'nın yazıp tasarladığı ve oynadığı tek kişilik oyun Dream Bazaar. Neden rüya pazarı değil? Hem bu ne demek? Bir başka konu: Tiyat­ro bir ekip işidir. Kendi çalan, kendi söyleyenlerin oyunları arttı. Türk insanı ekiple çalışamıyor mu? İlle de tek başına mı çalışacak? Bunların hepsi aslında benim dışımdaki sosyolojik meseleler. Ancak ilginç bir konu ve bilim insanlarına yeni sorgulamalar ve yeni konular. Adem evde yalnız genç adam.

45 M. Güner Demiray – Zela (Öykü)

Ayağında cizlavet lastik ayakkabıları, mezar­lığın alt yanından el kadar bir toprak parçasında bulunan kıraç bağına gidiyordu. Elinde iki teneke bozuntusu iki kova ve bir kalıç vardı. Sürüsünü yi­tirmiş, yaşlı, yaralı ve kimsesiz bir koyun gibi sağa sola yalpalayarak ağır ağır gidiyordu. Yol tozuyor, temmuzun kaynar sıcağı eleniyordu tepesine. Yer yer kır ve solgun kınalı saçlarını örten ve ince bir tüle benzeyen yapık dedikleri mor renkli bir ör­tüyle sarmıştı başını.

49 Berrin Taş – Hep Yolda

24 Şubat 2022

20 Şubat tarihli Cumhuriyet gazetesini okuyo­rum. İkinci sayfada Münevver Andaç'a ilişkin bir yazı var. Ne güzel iyi ki yayımlanmış dedim baş­ladım okumaya. Yazıyı Prof. Dr. Rıdvan Akın yaz­mış. Dili de iyi. Rahat okunuyor derken birdenbire dondum kaldım. Yazının diline aykırı düşen bir sözcük kullanmıştı. Özenle seçilmiş, oraya yer­leştirilmiş. Münevver Andaç övülürken alttan alta Nazım Hikmet'i değersizleştirme çabasıydı bu. Şiirlerini sevmiyorsanız eleştirin ama özel yaşa­mından yola çıkarak bir şairden hıncını çıkarmak değil miydi bu.

55 Sayıl Cengiz Gündoğdu – Yıldız Güncesi

28 Şubat Pazartesi

Putin... bir anlamda Rusya, Ukrayna'ya saldır­dı. Gerekçesi de güvenlik. Gazetelerin yazdığına göre, Lenin'i eleştirdi. Ukrayna adlı bir devlet, bir halk yokmuş, bunu Lenin yaratmış. Putin böyle diyormuş.

Lenin, Ukrayna'yı yarattı mı, yaratmadı mı buna girmeden önce şunu söylemeliyim. Lenin, insanlığın beş bin yıllık özlemini gerçekleştirmek amacıyla bu özlemi kılgıya döken, düşümsel/ entelektüel gücü son derece yüksek bir önder. Materyalizm ve Ampiryokiritisizm adlı yapıtı okur­sanız düşümsel gücü... bu dediğimi görürsünüz.

61 İnsancıl Kitapİnsancıl Nisan 2022 Sayısından

1 Aylin Altun Gül – Dılav (Şiir)

2 Betül Çotuksöken – Felsefenin Gör Dediği Eğitimde Ses - 12 Eğitim Kavramı Üstüne

Okul ortamı da dışla bağlantıları içinde tümüy­le kişilerin davranış, eylem, ilişki ağlarıyla kendisi olduğuna göre, okulu taşıyan kişilerin değerleri bir bakıma okulun temel değerleridir. Ancak söz konusu temel değerlerin toplumsal ahlakla, top­lumun somut hazırbulunuşluğuyla olan ilişkisi; toplumun genel olarak kamusal alana ve kamusal olana dönüşümünün genel ve temel niteliklerinin de etkisi altındadır.

6 Sayıl Cengiz Gündoğdu – Marksist Sanat: Yazında Gerçekçilik-7

Adalet Ağaoğlu sosyalist olamayacak kişileri sosyalist yapıyor, sonra onlarla oynuyor.

Romanın izleği şu. Sakın ha sosyalist olma­yın, sosyalist oldukta sanattan anlamazsınız. İn­sanın soyuyla sopuyla uğraşırsınız. Varsıl bir kız size aşık olursa da İsviçre'de soluğu alırsınız.

Sermaye sınıfının simgesi İlhan Dereli ile Si­lahlı Kuvvetlerin simgesi Tümgeneral Hayrettin Özkan'ın çocuklarının düğünü... eski iki sosyalist bu düğünde karşılaşırlar...

Bir Düğün Gecesi'nin karakteri Tezel şöyle ya­şar, “içkini içersin, hiçliğe bakarsın, kendi hiçliğini görürsün, hiçbir biçimde canını sıkmaz olursun.”

11 Hayrettin Ökçesiz – Şiirler/Dizeler

12 Yusuf Çotuksöken – Özsözler Günlüğü (27) - Aralık 2021

5 Aralık

“Her bakımdan düne bağnazca takılıp kalan­ların, bugün ve yarına verebilecekleri hiçbir şey yoktur.”

14 Asım Öztürk - Anneme Söylemeyin (Şiir)

15 Gürcan Arıtürk – Eleştirinin Karşılanması

Yalnızca eleştirmenlerin değil, eleştiriden geçinenlerin de, yazarların, genel anlamda sa­natçıların da velinimeti okurdan-izleyiciden önce eleştiridir. Suda balık misali suyun değerini bil­meyenlere ne demeli? Cengiz Gündoğdu'nun yıllardır azınlıkta kalmasının bir nedeni de köşebaşlarını tutanların kendilerinden başka doğru ta­nımamaları değil mi? Onlar gerçeğin peşindeler doğrunun değil!

17 Özcan İlter – Susma... (Şiir)

18 Altay Taşkın – Kültür Bakanı, Kültür Adamı: Talât Sait Halman

Kültür Bakanı olarak tanıyanınız, hatırlayanı­nız vardır, Halman'ı... 7 Temmuz 1931 tarihinde İstanbul'da doğmuş. Shakespeare çevirileri ile tanınmış edebiyat adamıdır.

Ayrıca, Türkiye'nin ilk Kültür Bakanı'dır. İn­gilizce ve Türkçe olmak üzere, Halman'ın yetmiş telif ve çeviri kitabı, üç bin kadar makalesi, beş bini aşkın da şiir çevirisi bulunmaktadır... Bunlar­dan on iki tanesi şiir kitabıdır...

20 Dursun Yiğit – Direnç (Şiir)

21 Nurbanu Kablan – Cehalet Bilimi, Nükleer Zehir Gibidir...

Görünmeyen Beyin ve Hazdan Bağımlılığa ki­taplarının yazarından “Cehalet Bilimi” kitabı, Eylül 2019 yılında yayınlandı. Yedinci baskısını yapan kitap çok ses getirdi. Küresel zekanın algımızı na­sıl yönettiğini ve cehaletin bilimsel yollarla nasıl yaygınlaştırıldığını örneklerle, deneylerle anlatan bilim insanı Tayfun Uzbay bir bakıma çağımıza ayna tutarken o aynayı ülkemize daha fazla yak­laştırıyor.

23 Cumali Karataş – Mustafa Tecirli ile Yaşar Kemal söyleşisi - I

Sağlığında uzaktan uzağa naif konuşmalarımızın olduğu Yaşar Kemal'i ölümünün 6. yıldönümünde, Kadirli'den çocukluk arkadaşı olan şair-yazar Mustafa Tecirli ile anarken; Balaban'dan Fikret Otyam'a, Hasan Ali Yücel'den Nurullah Ataç'a, Bedri Rahmi'ye uzanan anıların içerisinde bulduk kendimizi.

31 Tahir Şilkan – Samet Ağaoğlu'nun Babasının Arkadaşları-VII

Samet Ağaoğlu'nun “Kırklardan Biri” başlığı al­tında anlattığı baba arkadaşı İttihat ve Terakki içe­risinde önemli bir yere sahip olduğu halde olayla­rı geri planda kalarak yönetmeyi seçtiğinden az bilinmektedir. İttihat Terakki Hareketinin Bahattin Şakir'le birlikte en gizemli kişilerinden biridir. İs­tanbul'da doğmuştur. II. Meşrutiyet'ten önce ba­bası Arif Bey gibi Posta İdaresi'nde çalıştığı İstan­bul, Edirne, İzmir, Serez ve Kastamonu'da posta memuru olarak görev yaptığı bilinmektedir.

36 Göktuğ Özkan – Her Eylül Her Son (Şiir)

37 Adnan Öztel – Konum-Durum Ayrımı Üstüne - IV

Sayıl Cengiz Gündoğdu 2012'de yayımladığı “Estetik Kalkışma” yapıtında “öznel konum”u bir kategori olarak ele almamıştır. Bu yapıtta “öznel konum” kategorisi kuramsal soyutlama düzeyine çıkarılmamıştır ancak “Estetik Kalkışma”da bolca konum örnekleri verilmiştir. Cengiz Gündoğdu bu eksikliği “Estetik Kategoriler” yapıtında gider­miştir. Ancak her iki yapıtta da açık açık “öznel konum” örnekleri verilmemiştir. Ben de bu örnek­leri “Estetik Kalkışma”nın bütününü inceleyerek ortaya çıkardım. Umarım bu örnekler “Estetik Kategoriler”i okuyanlara yardımcı olur.

40 A. Didem Uslu – 2019 Sonbahar ve 2020 İlkbahar Tiyatro Sezonundan Seçmeler

Can Bora'nın yazıp tasarladığı ve oynadığı tek kişilik oyun Dream Bazaar. Neden rüya pazarı değil? Hem bu ne demek? Bir başka konu: Tiyat­ro bir ekip işidir. Kendi çalan, kendi söyleyenlerin oyunları arttı. Türk insanı ekiple çalışamıyor mu? İlle de tek başına mı çalışacak? Bunların hepsi aslında benim dışımdaki sosyolojik meseleler. Ancak ilginç bir konu ve bilim insanlarına yeni sorgulamalar ve yeni konular. Adem evde yalnız genç adam.

45 M. Güner Demiray – Zela (Öykü)

Ayağında cizlavet lastik ayakkabıları, mezar­lığın alt yanından el kadar bir toprak parçasında bulunan kıraç bağına gidiyordu. Elinde iki teneke bozuntusu iki kova ve bir kalıç vardı. Sürüsünü yi­tirmiş, yaşlı, yaralı ve kimsesiz bir koyun gibi sağa sola yalpalayarak ağır ağır gidiyordu. Yol tozuyor, temmuzun kaynar sıcağı eleniyordu tepesine. Yer yer kır ve solgun kınalı saçlarını örten ve ince bir tüle benzeyen yapık dedikleri mor renkli bir ör­tüyle sarmıştı başını.

49 Berrin Taş – Hep Yolda

24 Şubat 2022

20 Şubat tarihli Cumhuriyet gazetesini okuyo­rum. İkinci sayfada Münevver Andaç'a ilişkin bir yazı var. Ne güzel iyi ki yayımlanmış dedim baş­ladım okumaya. Yazıyı Prof. Dr. Rıdvan Akın yaz­mış. Dili de iyi. Rahat okunuyor derken birdenbire dondum kaldım. Yazının diline aykırı düşen bir sözcük kullanmıştı. Özenle seçilmiş, oraya yer­leştirilmiş. Münevver Andaç övülürken alttan alta Nazım Hikmet'i değersizleştirme çabasıydı bu. Şiirlerini sevmiyorsanız eleştirin ama özel yaşa­mından yola çıkarak bir şairden hıncını çıkarmak değil miydi bu.

55 Sayıl Cengiz Gündoğdu – Yıldız Güncesi

28 Şubat Pazartesi

Putin... bir anlamda Rusya, Ukrayna'ya saldır­dı. Gerekçesi de güvenlik. Gazetelerin yazdığına göre, Lenin'i eleştirdi. Ukrayna adlı bir devlet, bir halk yokmuş, bunu Lenin yaratmış. Putin böyle diyormuş.

Lenin, Ukrayna'yı yarattı mı, yaratmadı mı buna girmeden önce şunu söylemeliyim. Lenin, insanlığın beş bin yıllık özlemini gerçekleştirmek amacıyla bu özlemi kılgıya döken, düşümsel/ entelektüel gücü son derece yüksek bir önder. Materyalizm ve Ampiryokiritisizm adlı yapıtı okur­sanız düşümsel gücü... bu dediğimi görürsünüz.

61 İnsancıl Kitap