İstanbullu Bulgarlar ve Eski İstanbul

Osmanlı bakiyesi Bulgarlar eşliğinde eski İstanbul'a sıra dışı bir yolculuk…

İstanbul tarih boyunca dünyanın birçok coğrafyasından gelmiş ırkları ve farklı dine mensup insanları bir araya getirmiş, yaşatmış ve onlarla beraber yaşamıştır. Hâkimiyet sahası birçok kıtaya yayılmış Osmanlı İmparatorluğu’nun İstanbul’u da bu anlamda birçok ulustan insana ev sahipliği yapmıştır. İşte bu uluslardan biri olan Bulgarlar, İstanbul’a Tsarigrad (Padişahın Şehri) adını vermişler, bu şehirde kalabalık bir cemaat halinde yaşamışlar, dönemin sosyo-politik gelişmelerinde paylarına düşen stratejik rolü kendi imkânlarıyla üstlenmişlerdir. Bugünkü Bulgaristan’ın yakın tarihinde, İstanbul’un ve İstan­bullu Bulgarların yeri, önemli olmanın çok daha ötesinde, her yönüyle belirleyici ve kurumsal açıdan, temel oluşturucu bir niteliktedir.

1944 yılının başlarında Makedonya kökenli ve Bulgar asıllı bir aileye mensup olarak İstanbul’da doğan Georgi P. Kostandov, başka bir şehirde yaşamamış, öğretmenlik ve yöneticilik gibi mesaileri neticesinde bu şehre ve insanına dair binlerce sayfa not tutmuştur. Tüm merakıyla, İstanbul’un yakın tarihine kendi cemaati perspektifinden bakarak ortaya harikulade bir eser çıkarmıştır: İstanbullu Bulgarlar ve Eski İstanbul.

Kitabın ilk bölümü İstanbul’da yaşamlarını sürdüren Rum, Ermeni, Musevi azınlıkları gibi “Osmanlı bakiyesi” olan, Bulgar asıllı cemaatle ilgili araştırmaları barındırıyor. Bulgar Ortodoks Kilisesi’nin bağımsız bir yapıyla kuruluşundan 1950’li yıllara kadar uzanan bu sayfalarda hem Bulgar cemaatinin yaşamına çok yakın bir plandan bakılıyor hem de ülke siyasetinin içindeki rolleri irdeleniyor.

Kitabın ikinci bölümü 1950’li yıllardan 2000’li yıllara kadar İstanbul’un tarihi semtlerine nefis bir yolculuk sunuyor ve şehrin artık hatıralarda kalan her detayını anılar eşliğinde aktarıyor. Bu bölümde Sur İçi’nden Beyoğlu’na şehrin tarihi dokusu, İstanbul’daki Bulgar sütçüler ve muhallebiciler, baba mesleği işkembecilik, dini bayram ziyaretleri ve kutlamaları, yazları ailecek gidilen sayfiye yerleri, boğaz gezileri, eski İstanbul’un sahilleri ve plajları, 6-7 Eylül Olayları ile İstanbullu Bulgarlar sürükleyici bir üslupla anlatılıyor.

İstanbullu Bulgarlar ve Eski İstanbul, bir yanıyla Osmanlı’dan günümüze intikal eden çok geniş bir cemaati incelemesiyle, diğer yanıyla İstanbul’un unutulan tarihine mercek tutmasıyla sıra dışı bir çalışma…