Kazandırmanın Hukuki Sebebi

Bu eserde, Roma Hukuku'ndan günümüze kullanılagelen hukuki sebep kavramı, tarihsel ve teleolojik olarak değerlendirilerek, modern ve genel bir teori içerisinde anlamlandırılıyor. Hukuki sebep teorisi, kazandırmada bulunanın amacını sözleşmenin esaslı bir unsuru haline getirerek, taraf iradelerini hukuk dünyasına daha net bir biçimde yansıtır. Kazandırmanın hukuki sebebi gerek borçlandırıcı işlemler gerekse tasarruf işlemlerinin geçerliliği ve uygulanacak hukuk kurallarının belirlenmesinde kritik bir rol oynar. Kazandırıcı işlemler, hukuki sebebin geçerliliklerine yaptığı etki bakımından sebebe bağlı, sebepten eksik soyut veya sebepten tam soyut olarak üçe ayrılır. Sebebe bağlı işlemler geçerlilik şartı olarak bir hukuki sebebin varlığını şart koşar. Sebepten eksik soyut işlemler ise taraflar sebebi belirtmese dahi geçerlidir, ancak sebebin belirtilmesi halinde bu işlemler belirtilen sebep doğrultusunda hüküm ve sonuçlarını doğurur. Dolayısıyla sebepten eksik soyut işlemler, tarafların iradelerine uygun olarak sebebe bağlı hale getirilebilirler. Sebepten tam soyut işlemler bakımından ise böyle bir imkan yoktur; sebebin belirtilmesi hukuki işleme herhangi bir etkide bulunmaz. Bu tür hukuki işlemler sanki hiç sebep anlaşması yapılmamış gibi hüküm ve sonuçlarını doğurur. Söz konusu hukuki sebep rejimleri yalnız işlemin geçerliliği bakımından değil kazandırmada bulunanın sahip olduğu savunma araçları bakımından da önem arz eder. Sebepten soyut işlemlerde, kazandırmada bulunanın savunma imkanları daralır; zira kazandırmanın sebebinden kaynaklanan savunmaların ileri sürülmesi artık mümkün değildir. Öte yandan sebebe bağlı kazandırıcı işlemlerde hukuki sebep, onların iradelerine uygun şekilde risk dağılımını yapmalarını sağlar. Böylece tarafların amacının gerçekleşmemesi halinde taraflara sözleşme ilişkisini uyarlama veya sona erdirme imkanı tanınarak pacta sunt servanda ilkesi yumuşatılır.

İÇİNDEKİLER
 

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

HUKUKİ SEBEP KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ

I. Genel Olarak

II. Roma Hukukunda Borcun Hukuki Sebebi

A. Genel Olarak

B. Roma Hukuku Sözleşmeler Sisteminin Tanıtımı

C. Şekilci Borçlandırıcı İşlem Stipulationun Hukuki Sebebi

D. Diğer Sözleşmelerde Hukuki Sebebin Görünümü

E. Roma Sözleşmeler Sisteminin Genişlemesi

III. Roma Hukuku'nda Tasarruf İşlemlerinin Hukuki Sebebi

A. Şekilci Tasarruf İşlemleri

B. Traditio

IV. Roma Hukukunda Hukuki Sebebin Çeşitli Görünümleri

V. Orta Çağ Hukukunda Hukuki Sebep Kavramı

A. Genel Olarak

B. Borcun Doğumu Bakımından Causanın Varlığı Sorunu: Causa Stipulationis

C. Ex Nudo Pacto Non Actio Oritur (Çıplak Anlaşmadan Dava Doğmaz) İlkesi ve Causa Doktrini
 

İKİNCİ BÖLÜM

KAZANDIRMANIN HUKUKİ SEBEBİ VE SEBEBE BAĞLILIK REJİMLERİ

I. Kazandırma ve Kazandırıcı İşlemler

A. Kazandırma ve Kazandırıcı İşlem Kavramları

B. Kazandırmanın Hukuki Sebebinin Kazandırmaya Etkisi

II. Hukuki Sebep Kavramı

A. Genel Olarak

B. Öğretide Hukuki Sebebin Tanımları

C. Tanım ve Hukuki Sebebin Unsurları

III. Hukuki Sebep Kavramının Benzer Kavramlarla İlişkisi

A. Genel Olarak

B. Gerek Teorisi (Voraussetzung)

C. İşlem Temeli (Geschäftsgrundlage)

D. Saik

E. Koşul

F. Değerlendirme

IV. Sebebe Bağlılık-Sebepten Soyutluk Rejimleri ve Kanun Sistematiği

V. Sebebe Bağlılık-Sebepten Soyutluk Rejimleri

A. Sebebe Bağlı Hukuki İşlemler

B. Sebepten Soyut Hukuki İşlemler
 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HUKUKİ SEBEPTE MEYDANA GELEBİLECEK AKSAKLIKLAR VE BUNUN KAZANDIRICI İŞLEME ETKİSİ

I. Kazandırmanın Hukuki Sebebinin Geçerli Olmaması

A. Hukuki Sebebin Hukuka veya Ahlaka Aykırı Olması

B. Bazı Eksik/Tabii Borçların İfası Amacıyla Yapılan Kazandırmalar

II. Kazandırmanın Hukuki Sebebinin Var Olmaması

A. Genel Olarak

B. Sebebe Bağlı Hukuki İşlemlerde Sebebin Var Olmaması

C. Sebepten Eksik Soyut İşlemlerde Sebebin Var Olmaması

III. Kazandırmanın Hukuki Sebebinin Ortadan Kalkması

IV. Kazandırmanın Hukuki Sebebinin Gerçekleşmemesi

A. Genel Olarak

B. Karşı Edim Niteliğindeki Sebebin Gerçekleşmeme Hâlleri

C. Sebebin Gerçekleşmemesi Hâlinde Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Talepler

D. Sebebin Gerçekleşmemesi Hâlinde Aşırı İfa Güçlüğünden Doğan Talepler

SONUÇ
 

KAYNAKÇA