Kemal Atatürk Bir Beğeniyle Değerlendirme

Bu küçük yayın Türkiye Cumhuriyeti’nin görkemli törenlerle kutlanan Onuncu Yılında Ankara’ya atanan Britanya Majestelerinin Büyükelçisi Sir Percy Loraine’in eşsiz Atatürk’ü yitirişimizden tam on yıl sonra, 10 Kasım 1948 tarihinde, Londra Radyosundan yaptığı ve ardından ufak bir kitapçık olarak basılan konuşmanın (benim yaptığım) Türkçe çevirisidir. Majestelerinden “Sir” sanını da kazanmış olan bu seçkin diplomatın, zaferlere adını yazdırmış, ulusunu bağımsızlıkla donatmış, devrimler gerçekleştirmiş, halkına özgüven sağlamış ve dünya barışına içten inanmış bu büyük devlet adamını bizim bildiğimiz gibi, yani çok beğeniyle değerlendirdiğini okuyup görünce, bu tarihsel belgeyi dilimize çevirip aslıyla birlikte yayımlamak, ayrıca bu yayına bir “Sunuş” eklemek istedim. Mustafa Kemâl’in, önderliğindeki Ulusal Bağımsızlık Savaşının hemen ardından, içteki büyük atılımlarıyla dışta iyi komşuluk, barış ve dayanışma inancını öne çıkaran ününün küre çapında ne denli yaygın olduğunu Atatürk’ün Uluslararası Etkisi başlıklı bir kitapçıkta belgelere ve yerinde kişisel gözlemlerime de dayalı olarak özetlemiştim. Büyükelçi Sir Percy’nin dünyaca tanınmış yurttaşı tarihçi Arnold J. Toynbee 1923’den sonra yazdıkları içinde Türkiye’nin adını geçirdiği her yerde, ‘Hasta Adam’ yakıştırması olan bir Doğu ülkesinin kısa sürede art arda devrimler gerçekleştirerek çok partili düzene de geçtikten sonra, iktidarın halk oyuyla ve barışçı yoldan değişmesini “dünya tarihi için de bir dönüm noktası” olarak görür ve değerlendirir. Prof. Toynbee Türkiye’deki 1950 seçimlerinden sonra içte azar azar kotarılıp dışarıdan da coşkuyla desteklenecek olan “karşı-devrim hortlaması”nın üstünde durmuyor. Zaten, 14 Mayıs 1950 sabahı bunun belirtisi de henüz yoktur. Onun takdir ettiği olay iktidarı paylaşmaya alışmamış ve muhalefete hoşgörüsü olmayan Doğu toplumlarına Türk siyasetinin kendi görüşüyle gene bir ilk örneği vermiş olmasıdır.