Kitâbü’l Coğrafya

İbn Said el-Mağribi 13. yüzyılda yaşamış olan edip, şair, tarihçi ve coğrafyacı bir alimdir. Yirmi sekizli yaşlarında babası ile birlikte çıktığı hac yolculuğu onun ilk seyahati olmuştur. Tunus, Kahire ve Halep’te uzun yıllar kalarak ilmî faaliyetlerine devam etmiştir. On dört yıl sonra ise ikinci seyahatine çıkarak Doğu İslam dünyasını görmüştür. Anadolu ve İran bölgelerinin önemli ilim merkezlerini gezdikten sonra 1276’da Tunus’a geri dönmüştür. On yıl sonra bu topraklarda vefat etmiştir.
 
Kitabu’l-Coğrafya adlı eseri 13. yüzyılın en önemli ve zengin içerikli coğrafya kitaplarından biridir. Yeryüzünü açıklarken başvurduğu enlem ve boylam bilgileri bu dönemin en güncel verilerini içermektedir. Takip ettiği geleneğe uygun olarak meskun dünyayı Ekvator’a paralel şekilde yedi iklim ve iki bölge olarak taksim etmiştir. Her bir iklim ise batıdan doğuya doğru ilerleyerek on kısımdan oluşmaktadır. Ayrıca kitabında yer verdiği şehirlerin özelliklerine dair faydalı bilgiler karşımıza çıkmaktadır.
 
Elinizde bulunan bu kitabın ikinci kısmında ise İbn Fazlullah el-Ömeri’nin 14. yüzyılda telif ettiği Mesalik el-Ebsar adlı eserinin Anadolu beylikleri hakkındaki bölümünün tercümesi yer almaktadır. Germiyan, Denizli, Tavas, Kastamonu, Bursa, Bergama, Antalya gibi beldelerde hakimiyet süren beyliklere dair yer alan tarihî ve coğrafi bilgiler, Anadolu beylikler dönemine ışık tutmaktadır.