Lübnanlı Yazar Tevfik Yusuf Avvad ve Yapıtlarında Öne Çıkan Toplumsal

Roman, öykü, şiir vb. hangi edebi tür olursa olsun edebiyat, toplumun bir yansıması gibidir. Bu anlamda edebiyat ve sosyoloji disiplinlerinin birbirine sımsıkı bağlı olduğunu söyleyebiliriz. Tevfîḳ Yusuf ʿAvvâd’ın öykü ve romanlarında sosyal problemlerin ele alındığı bu çalışmadaki konulara baktığımızda toplumsal meseleleri derinlikli bir biçimde ele alan bir yazarla karşılaşırız. Doğu Akdeniz bölgesinde yer alan Lübnan, küçük bir ülke olmasına rağmen tarih boyunca farklı din (İslam, Hristiyanlık, Yahudilik) ve mezheplere (Dürzi, Marunî, Ortodoks, Katolik vd.) ev sahipliği yapması sebebiyle siyasi, sosyal ve ekonomik açıdan pek çok olaylara sahne olmuştur. 400 yıl Osmanlı Devleti hâkimiyeti altında kalan Lübnan, Birinci Dünya Savaşı’nda Fransa sömürüsü altına girmiştir. Farklı ırk, mezhep ve dini cemaatlerin bulunduğu Lübnan’da 1958 yılında Müslümanlar ve Hristiyanlar arasında başlayan çekişmeler sonucunda 13 Nisan 1975 günü itibariyle iç savaş resmen başlamıştır. Napolyon’un Mısır’ı işgal ettiği 1798 yılı Modern Arap Edebiyat’ının başlangıcı kabul edilir. Nahda dönemi diye adlandırılan, edebi olarak pek çok yeniliğin meydana geldiği bu süreçte Arap ülkeleri arasında Lübnan ilk sıralarda yer almaktadır. Lübnan’da edebi faaliyetlerin hız kazanmasında misyoner okullarının yanı sıra Lübnanlı Butrûs el-Bustânî gibi aydınlar da ilk milli okulları açarak ülkede çeviri ve gazetecilik faaliyetlerini hızlandırdılar. Zamanla öykü ve roman türünde pek çok eser ortaya çıktığı görülmektedir. 19.yüzyılın ikinci yarısında Lübnan’da yaşanan bir takım olumsuz olaylar nedeniyle aralarında ediplerin de bulunduğu çoğu insan Kuzey ve Güney Amerika’ya göç etmiştir. Çoğunluğunu Lübnanlıların oluşturduğu bu edebiyatçılar çeşitli alanlarda modern eserler ortaya koyarak farklı konularda çalışmalar yapmış ve bu çalışmalar Mehcer Edebiyatı adıyla anılmıştır. Ülkelerin maruz kaldığı sorunların edebiyatlarına da yansıdığı şüphesiz bir gerçektir. Lübnan toplumunu derinden etkileyen köy-şehir sorunları, gelir dağılımı problemi, kültürel farklılık, eğitim sorunları, savaş ve kadın problemleri gibi güncel sorunları eserlerinde göz ardı etmeden kaleme alan Tevfîḳ Yusûf ‘Avvâd’ın ülkesine karşı sorumluluk bilinci taşıdığı yapıtlarında görülmektedir. Tevfîḳ Yusûf ʿAvvâd’ın çocukluk dönemini köyde geçirmesi sebebiyle eserlerinde pastoral unsurları güçlü bir şekilde ele aldığı görülmektedir. Diğer taraftan gençlik yıllarında Beyrut’a gelen ʿAvvâd, şehir hayatını özümseyecek bir birikimi de elde etmiştir. ʿAvvâd’ın yazarlık macerasını besleyen unsurlardan birisi de uğraştığı mesleklerdir. Çünkü Tevfîḳ Yusûf ʿAvvâd dergi editörlüğü, gazete yazarlığı ve pek çok ülkede büyükelçilik, ataşelik gibi önemli diplomatik görevlerde bulunmuştur. Bu çalışmada hayatı boyunca yaşadığı ya da tanık olduğu dönemin sorunlarına ışık tutan Tevfîḳ Yusûf ʿAvvâd’ın eserlerindeki sosyal problemleri ele almaya gayret ettik. Çalışmamızın çıkış noktasını yazarın roman ve öyküleri oluşturmaktadır. Çalışmamız boyunca sosyal sorunlardan her birini önem sırasına göre üç veya daha fazla olacak şekilde ele almaya çalıştık. Lübnanlı Yazar Tevfîḳ Yûsuf ʿAvvâd ve Yapıtlarında Öne Çıkan Toplumsal Sorunlar; giriş ve iki bölüm olmak üzere üç ana başlıktan oluşmaktadır. Çalışmamızın giriş bölümünde Lübnan Tarihi, Tevfîḳ Yusûf ʿAvvâd Döneminde Lübnan’ın Tarihsel Arka Planı ve Çağdaş Lübnan Edebiyatı genel hatlarıyla ele alınmıştır. Birinci bölümde Tevfîḳ Yusûf ʿAvvâd, hayatı, edebi kişiliği ve eserleri yer almaktadır. İkinci bölümde yazarın öykü ve romanlarının tamamı incelenerek eğitim, siyaset, aile ve sağlık, mekân gibi alt başlıklarla sosyal sorunların eserlerde ne şekilde işlendiği üzerinde durulmaya çalışılmıştır.