M. Reşid Rıza’da Hilafet Düşüncesi ve Osmanlı

19. yy.’ın sonlarında 20. yy.’ın başlarında yetişmiş büyük düşünür ve ilim adamı Reşid Rıza’nın hilâfet hakkındaki düşüncelerinden yola çıkarak, Osmanlı hilâfeti hakkındaki değerlendirmeleri, fikirleri, anlayışları ve tecrübeleri hususu ülkemizde ciddi araştırmalara konu olmamıştır. Kısmen de olsa bu boşluğu doldurmak maksa-dıyla, böyle bir çalışma yapmamızın gerekli olduğu kanaatine vardık. Buradan hareketle, Reşid Rıza’nın 1922 yılında müstakil bir çalışma olarak kaleme aldığı ve el-Menâr dergisinde tefrika edilen, ardından kitaplaşan “el-Hilâfe evi’l-İmametu’l-Uzmâ” isimli eserini esas aldık.

Eserin yazıldığı yıllarda, İslâm dünyası büyük ölçüde batılıların istilasına uğramıştır. Bu istila çoğu ülkede di­rekt, pek az ülkede de kendilerinin yerli müttefikleri eliy­le sürdürülmüştür. Toplumun sosyal, ekonomik, siyasi, hukuki ve ahlaki her alanda kuşatıldığı, işgale uğradığı ve çöküşün hızla devam ettiği bir ortamda yazarın ruh halini, psikolojik yapısını ve içinde bulunduğu büyük zorluğu göz önüne almak gerekli olacaktır.