Makroekonomik Değişkenler İle Borsa İstanbul Arasındaki İlişki

Makroekonomik değişkenler ülkelerin ekonomisi hakkında gerçek verileri oluşturmaktadır. Bu veriler iyi analiz edilirse, ülkenin ekonomisinin yönü, anlık durumu ve geleceğine yönelik perspektif oluşturmak için çok önemli bilgiler edinilebilir. Borsalar bu verileri analiz yöntemlerinden birisidir. Dünya finans ve ekonomi piyasalarındaki genel kanı makroekonomide görülen pozitif veya negatif beklenti ve gelişmeler borsa tarafından anında değerlendirildiği ve fiyatlandığı şeklindedir. Yani borsadaki hisse senedi fiyatlarındaki son durum, makroekonomik değişkenlerdeki ve dünya genelindeki her türlü gelişmeleri içermektedir. Bu aynı zamanda bütün bilgilerin değerlendirilerek hisse senedi piyasasında fiyatlandığı varsayımı Etkin Piyasa Hipotezi’ne (EPH) girmektedir. Yani bu bilgiler, yatırımcıların değerlendirmeleriyle arz ve talep çerçevesinde hisse senedi piyasasına yansıtılmıştır. Bundan dolayı birçok yatırımcı hatta yatırımcı olmayanlar bile borsayı, ekonominin hareket yönünü anlamak için veya borsanın yönünü tahmin edebilmek için takip etmektedir.
Finansal ekonomi literatürüne göre, borsada oluşan fiyatlar bütün ekonomik gelişmeleri dikkate alarak oluşmaktadır (EPH). Yani borsadaki fiyatlar bütün bilgileri içermekte ve onları grafik üzerinde yansıtmaktadır. Bu çerçevede borsanın diğer makroekonomik değişkenlerden etkilendiği (Arbitraj Fiyatlama Modeli, AFM) ve onlara göre fiyatlandığı düşüncesinden hareketle bu etkiler ekonometrik olarak tespit edilmeye çalışılmıştır. AFM, hisse senedini etkileyen faktörleri çoklu endeks modelleriyle araştırmaktadır. Bu model çerçevesinde hisse senedi piyasasını etkileyen faktörler arasında makroekonomik değişkenler olduğu düşüncesi oldukça yaygındır (Chen, Roll ve Ross, (1986); Roll ve Ross (1980); Elton, Gruber ve Rentzler (1983)). Tabiî ki dünyanın küreselleşmesi çerçevesinde Türkiye hisse senedi piyasasının sadece Türkiye’de yer alan makroekonomik değişkenlerden değil ayrıca diğer ülkelerin makroekonomik uygulamaları ve diğer ülkelerin borsalarından da etkilendiği çeşitli araştırmacılar tarafından araştırılmaktadır. Ayrıca borsa ekonomik gelişmelere ve değişmelere en hızlı tepki veren makroekonomik değişkenlerin en başında gelenlerdendir. Yani ekonomik değişmelerin hem sonucu hem öncüsü olabilmektedir.