Mecalisü’n–Nefayis’in İki Nüshasının Karşılaştırılması

Nevâyî'nin çeşitli tür ve konulardaki eserleri, sadece onun şairliğini, edebî yeteneğini değil; entelektüel zekâsını, bilgeliğini, hayırseverliğini, vatanperverliğini ve milli şuurunu da ortaya koymaktadır. Bazı eserleri Nevâyî'nin hayatıyla ilgili bilgi verirken bazı eserleri de hem onun hem de vatanının hayatında dönüm noktası olmuş, hayatına etki etmiş kişilerle ilgili bilgiler vermektedir. Bazı eserle- rinde ise içinde yaşadığı toplumla ilgili sosyolojik, tarihî ve kültürel ipuçları bulunmaktadır. İşte bu nedenle Kâşgar'dan Kazan'a, Kırım'a, Delhi'ye, Tebriz'e ve İstanbul'a kadar bütün Türk dünyasında tanınmış Türk coğrafyası için âdeta bir kutup yıldızı olmuş Nevâyî'nin eserlerini sadece dil, dilbilimi ve edebiyat alanlarında çalışan bilim insanlarının incelemesi yeterli olmayacaktır. Onun çalışmaları sadece dil ve edebiyat alanlarında çalışanlar için değil; tarih, coğrafya, toplum psikolojisi, ilahiyat, sosyoloji ve bilim tarihi alanında çalışanlar için de önem arz etmektedir.

Bu çalışma, Nevâyî çalışmalarına ve lehçeler arası çalışmalara katkı sağlamak amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın konusu Mecâlisü'n-Nefâyis'in "Anadolu nüshası"nın çeviri yazı işaretleri ile aktarılması ve "Anadolu nüshası” ile "Çağatay nüshası"nın içerik, sözvarlığı, fonetik, morfolojik açıdan karşılaştırılmasıdır. Eski Oğuz Türkçesiyle aktarılan, müstensihi ve istinsah tarihi belli olmayan Süley- maniye Kütüphanesi/ Esad Efendi bölümü 1675 numarada kayıtlı nüsha, Eski Oğuz Türkçesini temsil ettiği için "Anadolu nüshası" olarak adlandırılmıştır. Çağatay Türkçesini temsil edecek nüsha olarak da Çağatay Türkçesiyle yazılmış beş nüshanın (Revan nüshası, Fatih nüshası, Bibliothek National nüshası, Leningrad nüshası, Taşkent baskısı) 2001 yılında Kemal Eraslan tarafından oluşturulan tenkitli metni seçilmiştir. Kemal Eraslan'ın tenkitli metni, bu çalışmada "Çağatay nüshası" olarak adlandırılmıştır.