Nitelikli Okuma Nasıl Yapılır?

Kütüphanesi zengin olan kitap sevdalıları veya okuma alışkanlığını yeni kazanan okuyucular fark etmeksizin, kitap okuma teknikleri herkesin zaman zaman araştırdığı ve daha iyiye gitme yolunda adım atmak istediği bir husustur. Siz de daha verimli bir kitap okuma sürecini yaşamak, nitelikli bir okuma yapmak istiyorsanız sizin için bazı tavsiyelerimiz var.

Nitelikli Okuma Nedir?

Her şeyden önce, nitelikli okumanın kapsamını doğru belirlemek gerekir. Verimli kitap okuma olarak da ifade edilebilecek olan bu tanım, okunulan yapıtlar hakkında önemli bütün noktaların özümsendiği bir okuma sürecine işaret etmektedir. Özellikle çok yoğun kitap okuyanlar bir süre sonra okudukları kitaplardaki detayları, ana karakterleri ve hatta bazen o kitabı okuyup okumadığını bile anımsayamamaktadır. Nitelikli bir okuma yapmak, bu handikapları bertaraf etmeyi amaçlayanlar için önemlidir. Bu sayede kitap okumak apayrı bir keyif hâlini alacak, verimlilik üst seviyeye çıkacaktır. Nitelikli okuma eylemi sayesinde hayatınızın diğer evrelerinde de verimliliği artırabilecek çözümler üretebilir, hafızanızı nasıl daha kuvvetli hâle getireceğinizi kendi yöntemlerinizle tespit edebilirsiniz.

Kimin Kitabı Bu?

Bir kitabı okumaya başlamadan önce, yazarını araştırmakla işe koyulabilirsiniz. Yazarın hayatı ve diğer eserleri hakkında bilgi sahibi olmak, her şeyden önce yazarın genel manada tarzını ve yaşadığı dönemi ortaya koyacaktır. Kitaplarında yazdıklarına dair daha isabetli çıkarımlar yapmak ve anlatmak istediği detayları fark edebilmek bu sayede kolaylaşabilecektir. Verimli kitap okuma sürecini inşa eden bu ilk adımı gözünüzde şöyle canlandırabilirsiniz: Bu ilk adımın ardında bir arkadaşınızla sohbet ediyormuş, onun anlattığı anekdotları dinliyormuş gibi hissedeceğiniz bir okuma deneyimi sizi bekliyor. Bir arkadaşınızla sohbet ettiğinizde, anlatacakları onun kendi tarzıyla aklınızda yer eder ve çoğu zaman unutmazsınız. Hele ki size uzun uzadıya bir hikâye anlatıyorsa ve hikâye de ilginizi çektiyse… Siz de bir kitabı okumadan önce yazarıyla arkadaş olmaya çalışın.

Aslan, Yattığı Yerden Belli Olur

Uyumadan önce kitap okumayı kim sevmez ki? Ancak söz konusu olan nitelikli kitap okuma teknikleri ise uzanarak, uykudan önceki o tatlı saatlerde kitap okuma konusunda bir perhize girmeniz gerekecektir. En azından nitelikli biçimde okumak istediğiniz yapıtlar için. Bir kalem ve not kâğıdı ile birlikte, dikkatinizin en az ölçüde dağılacağı bir pozisyonda oturarak okumalısınız. Bu sayede kitapta dikkatinizi çeken detayları not alabilir, aldığınız notlar ve alıntılar sayesinde de kitabı hafızanıza kazıyabilirsiniz. Tarz meselesi olarak bazı okuyucular da kitaplardaki satırların altını çizebiliyor. Böyle bir tarza karşı bazı okuyucular ise sanki kendi kitaplarının altı çizilmiş kadar dehşete düşebiliyor. Herhangi birisine yanlış demek, doğru olmaz. Burada doğru yöntemi kendiniz bulmalı, bir kitabı sizin aklınızda sağlam biçimde konumlandıracak olan metodu siz geliştirmelisiniz.

Sığ Denizde Herkes Kaptandır!

Klişeler çoğu zaman haklıdır. Sığ denizde herkes kaptan olur, mühim olan okyanusta ve dalgalarla boğuşurken gemiyi kontrol altında tutabilmektir. Bu klişe sözü kitap okuma teknikleri ile nasıl özdeşleştirebilirsiniz? Bir kitap okuduğunuzu ve çok beğendiğinizi düşünün. Kitap da Kurtuluş Savaşı hakkında bir yapıt olsun. Burada sizi, nitelikli bir okuma sürecine yani o okyanusa sevk edecek olan yaklaşım Kurtuluş Savaşı hakkında yazılmış diğer kitapları keşfetmek olacaktır. İlginizi çeken bir konuda kaynak taraması yaparak aynı alanda yazılmış diğer kitapları okumanız hem ilginizi pekiştirecek hem de bilginizi artıracaktır. Tabii bunların yanı sıra okuduğunuz detayları daha akılda kalıcı kılacaktır. Farklı yazarların, aynı konuda ama farklı perspektiflerden ele aldığı noktaları öğrenmek de bu sürecin en keyif verici yönü olacaktır.

Vedaları Kim Sever Ki?

Veda etmek bazen acı verici, üzüntü dolu anlara işaret eden bir sekanstır. Söz konusu kitap okumak olduğunda, severek okunmuş bir eserin bitirilip de kütüphanedeki yerini aldığı anlar çoğunlukla bir gurur nişanesi gibidir. Ancak nitelikli okuma sürecinde vedaları biraz ağırdan almak gerekecektir. Bir kitabı okuyup bitirdiğinizde, üzerinde hiç düşünmeden onu bir rafa koymanız; o eserin akılda kalıcılığını düşüren en önemli harekettir. Kitabın son sayfası da geride kaldığında önce baştan sona kadar okuduğunuz detayları gözünüzün önüne getirmeye çalışın. Hikâye nasıl başladı, nasıl gelişti ve nasıl sona erdi? Alt metinlerde saklanmış, okuyucunun keşfetmesi için bekleyen mesajlar nelerdi? Basit bir alışkanlık geliştirerek bu veda seremonisini, kitabı aklınıza kazıyacak hâle getirebilirsiniz. Bir not defteri edinerek okuduğunuz kitapları hangi tarihte bitirdiğiniz, kitap hakkında ne düşündüğünüz gibi ufak detayları not etmeniz ilerleyen süreçte size keyifli bir geri dönüş olanağı tanıyacak, verimli kitap okuma adına atabileceğiniz en basit ama etkili adımlardan birisi olacaktır.

Katma Değer, Değerlidir

Kitap okumak, bu yazıyı bu satırlara kadar okuduğunuza göre sizin için de alelade bir eylemden çok daha fazlası. Dolayısıyla, bu eylemi gerçekleştirirken kendimiz için katma değer üretecek yapıtları tercih etmek verebileceğimiz en isabetli karar olacaktır. Boşa harcanan bir vakte işaret eden ve son sayfası da geride kaldığında ne aklımızda ne de ruhumuzda pozitif yönde herhangi bir esinlenme oluşturamayan kitaplardan uzak durarak bu kararı hayata geçirebiliriz. Kitaplar arasında böylesi net tercihler yapabilmek için de bir kriter havuzu oluşturmak gerekir. Çevirisini beğendiğiniz çevirmenlerin eserlerine bir göz atın ya da daha önce çok sevdiğiniz bir kitabı basan yayınevinin diğer kitaplarını inceleyin. Önceliğiniz, kendi tecrübelerinizle şekillenirse yanılma payınız da oldukça azalacaktır. Basit bir mantıkla düşünün: Kendinize ayıracağınız vakte değer katmak sizin elinizdeyse, bunu neden tesadüflere bırakasınız ki?

Bana Arkadaşını Söyle Sana Kim Olduğunu Söyleyeyim

Okumaktan müthiş derecede keyif aldığınız, her sayfasında size apayrı bir lezzet sunan ve bitirdiğinizde etkili kitap okuma unsurlarının her birisini gayri ihtiyari gerçekleştirebildiğinizi gördüğünüz bir kitap; verimli kitap okuma adına size geleceğe uzanan bir adım vaat etmektedir. Böyle bir kitapta atıfta bulunulan, gönderme yapılan veya belki de bazı bölümlerde doğrudan doğruya bahsedilen diğer kitapları ve yazarları keşfetmek sizin için doğru bir rota olacaktır. Çünkü sevdiğiniz, nitelikli bir yapıt size en az kendisi kadar nitelikli yapıtların anahtarını sunmaktadır. Üstelik bunu sadece kitaplar için düşünmeyin. Mevzubahis yapıtta bahsedilen bir film, müzik veya başka bir sanat eseri de olabilir. Böylesi bir durumda sizin için entelektüel bir yolculuk için bütün şartlar hazır demektir.

Olmayınca, Zorlamamak Lâzım

Son olarak önereceğimiz bu detay, pek çok okuyucu için bir kırmızı çizgidir. Kitaplar söz konusu olduğunda okuyucular bu konuda adeta keskin bir çizgiyle iki ayrı uçta yer alır. Belli bir sayfaya kadar geldiğiniz bir kitap ilerlemiyorsa, sizi kendi büyülü dünyasına çekemediyse ne yapmalısınız? Kitap okuma teknikleri gereği, sevmediğiniz ve bitirmekte zorlanacağınız bir kitapla karşılaşmanız hâlinde, kitabı bırakmanız gerekmektedir. Çünkü verimli ve nitelikli bir kitap okuma süreci, bu eylemi severek ve okumaktan keyif alarak yaptığınızda geçerlidir. Aksi takdirde sizin için kan, ter ve gözyaşı dolu bir okuma süreci söz konusu olacaktır ve böyle bir durumda da nitelikli bir okumadan söz etmek pek tabi ki mümkün değildir.