Ortadoğu'da Devlet Dışı Aktörler ve Arap Baharı_{Müslüman Kardeşler, Hizbullah ve Hamas}

Arap Baharı süreci sonrasında Ortadoğu uluslararası ilişkilerinde daha fazla etkisi görülen ve dolayısı ile ilgili literatürde de yerini yoğun şekilde almaya başlayan devlet dışı aktörlerin alternatif temsil, otonomi ve iç-dış politika yönelimi süreçleri ile devletlerin tek ve tartışmasız aktörlük durumuna meydan okuduğu açıktır. Ortadoğu bölgesinde yaşanan devlet çözülmeleri ve iç savaşlar neticesinde son dönemde yoğun şekilde gündeme gelmesine rağmen devlet dışı aktörler sömürgeci tasavvurun etkisi ile gelişen “modern” Ortadoğu sosyo-politik gelişmelerinde uzun dönemdir varlığını ve etkisini sürdürmektedir. Dolayısıyla her ne kadar egemen-modern devletler bölge politikalarında halen hakim rolünü korusa da, devlet-dışı aktörlerin güçlü meydan okumaları ile karşılaşmaktadır. Bu temel varsayım çerçevesinde yapılanan elinizdeki çalışma, tarihsel-sosyal süreçleri göz önüne alarak “modern” Ortadoğu uluslararası ilişkilerini şekillendiren ve devletlerin tek-baskın aktör olma durumuna meydan okuma kapasitesine sahip olan devlet dışı aktörlerden öne çıkan Müslüman Kardeşler (İhvan), Hizbullah ve Hamas oluşumlarına odaklanmaktadır. Çalışmada, ele alınan oluşumların zaman içerisinde çok-katmanlı dönüşümlere paralel olarak eylemlerini, stratejilerini ve söylemlerini değiştirdiği vurgulanmaktadır. Bu dönüşümlerin neticesinde son dönemde Ortadoğu uluslararası ilişkilerinin devlet dışı boyutunda da dini referanslara yer veren oluşumların ön planda olduğu belirtilmekte ve bu temel argüman örnek olaylar üzerinden anlamlandırılmaktadır. Bu bağlamda, elinizdeki çalışma “modern” Ortadoğu uluslararası ilişkilerinde devletlerin yanı sıra devlet dışı aktörlerin varlığını gündeme getiren literatüre tarihsel-sosyal perspektiften katkı sunmayı amaçlamaktadır.