Ötekilerin Havası

Makal'ın bize getirdiği ötelerin havası, daha çok İngiltere'dendir. Uzun bir süre kaldığı İngiltere'de gerek, Londra ve gerekse Londra çevresi onun gözlemlerine konu olmuştur. İngiliz uygarlığı, eğitimi, insancıl davranışları Makal'ı etkileyen konular arasındadır. Bir de İngiliz köylülerini ziyaret ettiğinde içini sarsan burukluk bize yansımaktadır. Makal, Ötelerin Havası'nda yalnızca bir gözlemci davranışını ortaya koymuştur. Oraları göremeyenler ya da gidip de görme olanağı bulamayanlar için bu kitapta iyi gözlemlerin bulunduğunu, iyi görüntüleri bulacaklarını belirtmek isterim...

- Muzaffer Uyguner (Cumhuriyet Kitap eki)

Makal, bir sürü ayrıntılarla doldurmamış kitabını. Tarih ve coğrafya kitaplarından yararlanma yerine, gözleme, yani en sağlam olana başvurmuş. Birçok gezi yazısında alıştığımız, bilmem ne müdüründen alınan sıkıcı istatistik rakamlar da yok. Gerçekçi bir yazarın tutması gereken yolu tutmuş, duygusallıktan kaçınmıştır. Ötelerin tatlı, düzenli uygarlık havası, seçeceği adamları bir takım hayvan resimlerine bakarak seçen, buraların bulanık, örümcekli havasını unutturamıyor. Köylülere öğüt vermek için kurulan duygusal köy bakanlıklarını unutturamıyor, acı acı düşünüyor insan...

- Ahmet Köklügiller (Çaltı dergisi)

Mahmut Ağabey hep köyü anlattı. Bu kez de, köylülerin köylerini taşıdıkları, bir başka deyişle ırgatlığa gittikleri ‘Öteler' dediği Avrupa'yı anlatıyor. Bu betikte ‘Burayı' ve ‘Öte'yi göreceksiniz ve yaşayacaksınız. Ne mutlu, Mahmut Hocamın bunu da yazması bir ödevdi bence.

- Prof. Dr. M. Tahir Hatipoğlu (Selvi)