Polonezköy’ün Kurucularından Çaykovski Mehmet Sadık Paşa’nın Osmanlı Anıları

5 Ocak 1886'da şimdiki Ukrayna'nın bir kasabasında 82 yaşındaki Leh asıllı emekli Osmanlı Paşası Mihail Çaykovski, kafasına tek kurşun sıkarak intihar etmişti. Üç defa din değiştirmiş, üç defa evlenmiş ve üç savaşa şahit olan bu ilginç şahsiyetin hayatının önemli bir kısmı da Osmanlı Devleti'ne hizmet etmekle geçmiştir. Polonyalı subay, Fransız gazeteci ve ajan, Türk paşası ve Ukraynalı yazar gibi birçok yönüyle ilgi çeken Mihail Çaykovski, 1841'de İstanbul'a ayak bastığı günden 1872'de Rus Çarı'nın affından yararlanarak Rusya'ya gitmesine kadar Osmanlı Devleti'nin siyasi hayatında önemli rol oynamıştır. Çaykovski, anılarında Osmanlı'yı, milletlerini, kültürel ve dinî hayatını, askerî ve sosyal hayattaki yenileşme hareketlerini kendi çevçevesinden değerlendirerek, Osmanlı'nın Batı ile olan sorunlarını irdelemiştir. Kitap, bu bakımdan o devrin Kırım Savaşı'na kadarki özetlenmiş bir tarihi addedilebilir. Bu kitap, bir batılının gözünden Osmanlı tarihinin son yüzyılı hakkındaki bildiklerimize önemli katkı sağlayacaktır.