Selanik Drama Sancağı Nüfus Yapısı

Yüzlerce yıl Roma ve Bizans hâkimiyetinde kalmış olan Drama’nın tarihinin Makedonya Krallığı dönemine kadar dayandığı kabul edilmektedir. Bölgede 1356’da başlayan Sırp yönetimi 1371’e kadar sürmüştür. Bundan sonra kısa bir süre tekrar Bizans hâkimiyetinde kalan bölge, 1382’de Osmanlı yönetimi altına girmiştir. Kısa bir süre sonra ise Anadolu’dan Drama’ya Türk göçü başlatılmıştır. XV. yüzyıl ortalarında Drama’da 54 hanelik Müslüman nüfusa karşılık 152 hane Hıristiyan nüfus mevcuttur. 1487’de ise Drama’da yaklaşık 400 Müslüman, 700 Hıristiyan yaşamaktadır. Drama’nın nüfusu, XVI. yüzyılın sonlarında 1500 kişiyi, XVII. yüzyılın ortalarında ise 3000 kişiyi bulmuştur. 1909 yılına gelindiğinde ise Drama sancağında 11.809 Hıristiyan, 66.134 Müslüman erkek nüfus mevcuttur.

XIX. yüzyılda, Drama’nın merkez kazasına bağlı mahalle ve köylerde sayı olarak birinci sırada olan Müslümanlardan sonra Rumlar ve Bulgarlar gelmektedir. Osmanlı Devleti’nin azınlık isyanları ve Rus işgalleri sonucunda Balkan topraklarından çekildiği süreçte Drama, Rumların ve Bulgarların çıkardığı olaylara sahne olmuştur. Her iki topluluk için bölgede sahip oldukları nüfus, güçlü bir dayanak ve ümit kaynağı olmuştur.

Drama’ya bağlı mahalle ve köylerin nüfus durumunu gösteren 1830, 1838 ve 1843 tarihli defterler mevcuttur. Çalışmamızda 1838 yılı verilerini içeren, Müslüman yerleşimlerdeki erkek nüfusun kaydının tutulduğu 4549 ve 4550 numaralı defterleri tercih ettik. Defterlerin ilk sayfalarına sayımı yapılan mahalle ve köylerin isimlerini içeren fihristler konulmuştur. Bir sayfaya azami, her sıraya beş kişi gelecek şekilde yedi sıra işlenmiştir. Kişiler için sıra numarası verilse de hanelerin ayırt edilmesini kolaylaştıracak numaralar verilmemiştir. Daha sonra eklenmesi düşünülen açıklamalar için olsa gerek, sıraların arası, bir sıra daha yazılabilecek şekilde açık bırakılmıştır. Üzerinde çalıştığımız defterler, muhtemelen, önceden yazılmış nüshaların temize çekilmiş halidir. Çünkü defterlerde, karalamalar ve düzeltmeler “yok” denecek kadar azdır.

Drama, I. Balkan Savaşı esnasında Bulgarlar tarafından işgal edilmiştir. Fakat savaş sonrasında, Bükreş Antlaşması’yla (Ağustos 1913) bölge Yunanistan’a bırakılmıştır. Yaklaşık on yıl kadar Yunanistan yönetiminde yaşayan Drama Müslümanları, 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması’nın mübadeleyle ilgili hükmü gereğince, Türkiye’ye göç etmiştir.