Sermayenin Tarihsel Diyalektiği ve Marx’ın Toplumsal Sermaye Teorisi

Marx'ın Kapital adlı parlak eseri, kapitalizmin yeni krizi ile birlikte yeniden baş eser konumuna yükselmiştir. Bu kitap Marx'ın kapitalizm analizini sosyalizme bağlayan en önemli halkayı ve bugüne kadar en hatalı bir biçimde kavranan yönünü açığa kavuşturmaya çalışmaktadır. Kitap aynı zamanda Marx'ın kapitalizm analizini, bugünkü kapitalizmin ve bugünkü ekonomik küreselleşmenin nitelikleri ile birlikte tartışmaktadır. Kitap, aynı zamanda Marx'ın çözümlemeleri ışığında bu üretim biçiminin çeşitli dönemler içinde geçirdiği değişimleri ve kapitalizmin sosyalist dönüşüme ne denli hazır olup olmadığını tartışmaktadır. Kapitalist üretim biçiminin diğer tüm biçimlerden farkı, üretici güçleri sürekli bir biçimde geliştirmek ve üretimi daha da toplumsallaştırmak zorunda olması, bu amaçla üretim ilişkilerinde ve sermayenin mülkiyet biçimlerinde bunların gelişme gereksinimlerine yanıt veren dönemsel reformlar ve sermayenin toplumsallaşmasına yol açan düzenlemeler yapmak zorunda olmasıdır.

Bu gerçek aynı zamanda sermayenin içerdiği iki temel niteliğin özel ve toplumsal niteliğin sürekli toplumsallaşma yönünde evrimleşmesi böylece sermayenin mülkiyet biçimlerinin sürekli daha karmaşık ve daha toplumsal biçimlere doğru ilerlemesi biçiminde yansımaktadır. Böylece Marx'a göre sermaye kendi iç çelişkisinin devinimi sonucunda çeşitli dönemlerde diyalektik aşmalara (Aufhebung) veya yadsımalara tabi olmaktadır, Bu aşma iki biçimde olmaktadır: Olumsuz aşma, sermayenin üretimin toplumsallaşma gereksinimlerine göre kendini yenilemesi ve yeniden düzenlemesidir, daha sık ve asıl değişim biçimi bu olumsuz aşmadır. Bu değişimler kapitalist üretim ilişkilerinde bütünsel nitel bir değişikliğe yol açıp, kapitalizmin temel çerçevesini aşmamakla birlikte, bunların kısmi nitel değişimler anlamında önemli değişikliklere yol açtığı, sermayenin kendine yabancılaştığı ve kapitalizmin bağrında yeni ve sosyalist öğelerin doğuşuna yol açtıkları ve bu toplumların her geçen gün sosyalizme daha fazla yaklaştıkları açık bir gerçekliktir.
Olumlu aşma işçi sınıfı ve kapitalizme muhalif güçlerin çabaları sonucunda ortaya çıkan çeşitli çözümlerdir, olumlu aşma kapitalizmi sosyalizme dönüştüren asıl trend olmamakla birlikte, kapitalist üretim biçiminin dönüşümünde son sözü söylemektedir. Eser kapitalizmin geçirdiği tüm değişimleri ve bugününü inceleyerek, sosyalist toplumsal devrimin ekonomik temelini bilimsel bir biçimde ortaya koymaktadır.