Sinema Sanatı

O güne dek yapılmış en iyi on filmi belirlemek üzere Brüksel'de bir araya gelen dünyanın en büyük on film uzmanının hepsi de, Sergey Eisenstein'ın yapmış olduğu Potemkin'in en iyi film olduğu kararına vardı. Bu hâlâ da bugüne dek yapılmış en iyi film kabul edilemktedir. Yakın geçmişte, yönetmenin son filmi Korkunç İvan, televizyonda gösterilmiş, ve o küçük ekranda görülmüş en güçlü sanat yapıtı olarak herkesi şaşırtmıştı. Ancak Eisenstein'ın büyüklüğü, yalnızca yaptığı filmlerin eşsizliğinden ya da bir yönetmen olarak sinema sanatına ve tekniğine yaptığı katkılardan kaynaklanıyor değildir. Sinema sanatına bir düşünür ve kuramcı olarak yaptığı katkılar daha da önemli olsa gerekir. Moskova'da öğretim görevlisi olarak çalıştığı sıralarda, yaşamdaki amacının yalnızca film yapmak ya da ders vermek değil, Darwin'in Türlerin Kökeni biyoloji için, Marx'ın Kapital'i ekonomi politik için ne anlam taşıyorsa, sinema alanında da aynı önemi taşıyacak bir yapıt yaratmaya çalışmak olduğunu söylemişti. Sanatsal yaratımın doğasını genişletmek istedi Eisenstein. İşte bu kitaptaki denemelerde, yönetmenin bu önemli sorunla ilgili araştırmalarından izler görülmektedir. Bu denemeler yüzünden Stalincilerin, "burjuva etkisinde kalmış bir formalist" olduğu yönünde saldırılarına uğradı. Bu yazılardan hiçbiri çeyrek yüzyıl boyunca yeniden yayımlanmadı.Bu kitapta yazarın en ilk denemelerinden ve en erken kuramlarından başlayarak montaj ve kompozisyon çözümlemelerine doğru uzanan bir çizgi izlenmekte ve başka hiçbir film yönetmeninde bugüne dek görülmeyen harikulade bir sinema sanatı sergilenmektedir. Denemelerin hepsi de okunması kolay yazılar değildir ama bunlarda, düşünce, kavrama ve vargo solunmaktadır; yazılar, sanat öğrencileri, uygulama yaprakta olan sanatçılar ve özellikle de, her sinema, tiyatro ve televizyon yönetmeni, yapımcısı ve senorya yazarı için paha biçilmez değer taşımaktadır. Eisenstein'ın kuramı bugün bile, sinema dünyasındaki bütün kuramları geride bırakmaktadır. Yazarın, Entelektüel Sinema varsayımı, bugüne dek hiçbir filmde yaşam bulmuş değildir. Büyük yönetmen, kendi filmlerinin birkaçında bu kuramın yalnızca birkaç pırıltısını ve sekansını gerçekleştirebilmiştir. Dünya hâlâ Eisenstein'ın düşlediği Entelektüel Sinemayı beklemektedir.