Tanzimat ve Sosyal Direnişler_{Niş İsyanı Üzerine Ayrıntılı Bir İnceleme (1841)}

Tanzimat’ın ilanıyla birlikte Osmanlı Devleti’nin ayrı bir döneme girdiği bir çok araştırmacı tarafından kabul edilen bir yaklaşımdır. Gerçekten de Tanzimat ile o ana kadar yapıla gelen reformlardan farklı olarak geniş kitlelerden ve özellikle de muhafazakar kesimlerden gelebilecek tepkilere rağmen kapsamlı bir yenilik hareketi başlatılmıştı. Şüphesiz ki, Tanzimat, Osmanlı Devleti için ne ilk ne de son yenilik hareketi idi. Tarihin değişik dönemlerinde farklı amaçlarla sürekli yenileşme faaliyetleri gerçekleştirilmişti. Ancak Tanzimat ile getirilen reformlar hem askeri, idari, mali ve hukuki düzenlemeleriyle geniş bir mahiyet taşıması hem de Avrupa kültür ve medeniyetinden açık bir şekilde etkilenmesi yönleriyle ayrı bir önem ve mana kazanmıştı. Osmanlı yönetimi Tanzimat’ı yeni bir başlangıç olarak gösterme gayretindeydi. Birçok alanda yapılacak reformlarla kısa sürede ülkenin sıkıntılardan kurtulacağı, aynı zamanda reaya arasında da büyük ümit ve beklentiler ortaya çıkmıştı. Tüm vatandaşların can, mal ve ırz emniyetinin sağlanacağının yanında, angaryanın kaldırılacağının ve herkesin hal ve kazancına göre vergi vereceğinin bildirilmesi reaya arasında büyük sevinç yaratmıştı. Fermanın ilanı aynı zamanda Osmanlı ülkesinde yaşayan gayrimüslim toplulukların önderlerini, yeni tayin olunacak olan muhassılları, voyvodaları ve Avrupa basınını ziyadesiyle memnun etmişti. Buna karşılık mültezimler, ayanlar, sarraflar, Müslüman halk ve ulema gibi çeşitli kesimler de reformlara olumsuz tepki vermişlerdi. Günümüze ışık tutacak birçok olayın yaşandığı ve geleceğimizi görebilmemiz için de bize kılavuzluk edecek belgelere dayalı bir çalışma.