Tasavvuf Metafiziği

Sadreddin Konevî’nin İslam düşünce tarihindeki önemi, sufilerin keşif ve müşâhede yöntemini, müstakil bir bilgi yöntemi olarak “burhan ve istidlal” yöntemi diye isimlendirdiği felsefi yönteminin yanında bir bilgi yöntemi olarak ele almasıyla ilgilidir. Bu itibarla Konevî, daha önce ilk dönem tasavvuf klasiklerinde ölçülü ve çekingen bir üslupla görülen “sufilerin ve tasavvufun bilim hiyerarşisindeki yeri” ile ilgili tavrı, iddialı bir üslupla sürdürmüş, “keşif”, “müşahede” gibi yöntemlerle elde edilen bilgileri bir “ilim” olarak disiplin altına almaya çalışmıştır.

Böylece Konevî, bir yandan özünü sübjektif bilginin teşkil ettiği bir alanı objektif kural ve esasları olan bir “ilim” olarak ortaya koymaya çalışırken, öte yandan sufilerin keşif ve tecrübelerini değerlendirebilecekleri bir “miyar” arayışına gitmiştir. Konevî’nin bu çabası en yetkin örneğini, elinizdeki eserde bulur. Tasavvuf Metafiziği adıyla Türkçeye kazandırılan Miftahu’l-gayb, sufilerin keşif ve müşahedeleriyle elde ettikleri bilgilerden hareket ederek, özünü Tanrı-alem ilişkilerinin teşkil ettiği “ilm-i ilahi’nin sistematik bir üslupla ele alındığı en mühim tasavvuf eseridir.