Taşıma İşletmeleri Muhasebesi

Başta insan, bilgi ve eşya olmak üzere bütün nesnelerin, bir takım araçlarla bir yerden başka bir yere ulaştırılması ve iletilmesi olarak ifade edilen taşımacılık, ilk insandan bugüne yaşamın bir parçası olmuş ve olmaya devam etmektedir. İnsanoğlu, avcılıktan toplayıcılığa, tarım toplumu döneminden sanayi ve bilgi toplumu dönemlerine kadar her devirde taşımacılığa olan ihtiyacını karada, denizde ve havada çeşitli taşımacılık türü ve araçlarıyla karşılamaktadır. Teknolojik olanaklar yanında, maliyet, hız, hizmet verilen alanlar, farklı türdeki nesneleri taşıyabilme becerisi ve güvenlik gibi hususlar taşımacılık türü seçimini etkileyen unsurlardır.

Birey ve toplumların yaşamında, başta ekonomik, sosyal ve siyasal olmak üzere her alanda doğrudan veya dolaylı etkiler meydana getirebilen taşımacılığın temel alt yapısını kuşkusuz yol ve rota oluşturmaktadır. Özellikle karayolu bağlamında “yol medeniyettir” özdeyişi, taşımacılığın toplumsal gelişme üzerindeki katkısını çok güzel bir biçimde ortaya koymaktadır. Öte yandan serbest dolaşım, ticari faaliyetler ve teknolojik gelişmelerin küreselleşmeyi ortaya çıkardığı kanaati genel kabul görmekle birlikte, küreselleşmenin “tekerleğin icadı” ile başladığı düşüncesi ayrıca dile getirilmektedir.

Toplumsal yaşamın önemli bir parçası konumundaki işletmelerin tümü için muhasebenin temel kavramları, ilkeleri, kuralları, yöntemleri, teorileri ve sistemleri aynıdır. Ancak faaliyet alanları, işletmelerin genel özelliklerinde bir takım farklılıklar oluşturabilmekte ve bu durum, her sektörün özelliğine bağlı olarak farklı muhasebe uygulamalarını ihtiyaç haline getirmektedir. Bu nedenle genelde taşıma işletmelerinde ve özelde her bir taşıma türü bağlamında, içinde bulunulan sektörün özelliğine ilişkin işlemlerin muhasebeleştirilme, ölçülme ve raporlama esaslarının incelenmesi gereği ortaya çıkmaktadır.

Nitekim söz konusu ihtiyaçtan hareketle hazırlanan bu Kitabın amacı, denizyolu, karayolu, demiryolu ve havayolu taşımacılık türleri açısından taşımacılık faaliyetlerinin muhasebeleştirilmesi hakkında, özellikle konuyla ilgili olan uygulamacılara, muhasebe meslek mensuplarına, araştırmacılara ve bu alanda eğitim alan öğrencilere temel bilgiler vermektir.

Bu Kitap, taşımacılıkla ilgili genel bilgilerin yer aldığı ilk bölümü takiben her bir taşımacılık türü açısından ilgili taşımacılık türünün genel özellikleri ve muhasebesinin yer aldığı ikişer bölüm olmak üzere toplam dokuz bölümden oluşmaktadır. Taşımacılık türlerine ilişkin genel özelliklerin yer aldığı bölümlerde, ilgili taşımacılığın tanımı, türleri, Dünya ve Türkiye'deki durumu, ilgili alanda etkili olan kuruluş ve sözleşmeler gibi hususlar incelenmiştir. Muhasebe ile ilgili bölümde ise Türkiye'de ilgili taşımacılık türüne ilişkin faaliyetlerin Türk vergi kanunları karşısındaki durumu, muhasebe organizasyonu ve örnek olaylar eşliğinde özellikli muhasebe işlemleri incelenmiştir.