Türk Hukukunda Bir Kusursuz Sorumluluk Türü Olarak Objektif Özen Ödevine Dayalı Sorumluluk

Kusur ilkesinin yetersizliği, sebep sorumluluğu da denilen kusursuz sorumluluk ilkesinin kabul edilmesini gerekli kılmaktadır. Kusur ilkesine yöneltilen eleştiriler, daha çok, onun “kusur yoksa sorumluluk da yoktur” şeklinde ifade edilen olumsuz sonucuna aittir. Gerçekten, “kusur yoksa sorumluluk da yoktur” şeklindeki düşünce, meydana gelen zarara, hiçbir kusuru olmayan zarar görenin katlanması sonucunu getirdiği cihetle, adalet anlayışına uygun düşmemektedir.

Kusursuz sorumluluk ilkesine göre, sorumluluğun doğması için objektif bir unsur olan “zarara sebep olma” yeterlidir, ayrıca kişinin kusurlu olması gerekmez; yani, zarar verici fiil veya olay ile zarar arasında uygun sebep - sonuç ilişkisi bulunduğu takdirde sorumluluk doğmuş olacaktır.

Türk hukukunda; Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu ile bir kısım özel kanunlarda düzenlenmiş olan kusursuz sorumluluk halleri; çoğunluğu teşkil eden yazarlarca dayandırıldığı esaslardan hareketle; Hakkaniyet Sorumluluğu, Objektif Özen Ödevine Dayalı Sorumluluk ve Tehlike Sorumluluğu başlıkları altında üç grupta incelenmektedir.

Uygulamada karşılaşılan hukuk problemleri bakımından, bu kusursuz sorumluluk hallerinden en önemlisi ve bu sebeple doktrinde konuları en tartışılan alan da, Objektif Özen Ödevine Dayalı Sorumluluk türüdür.

Doktrin ve uygulamadaki öneminden dolayı, Elif Bolat Türkdoğan’ın danışmanlığımda yaptığı, “Türk Hukukunda Bir Kusursuz Sorumluluk Türü Olarak Objektif Özen Ödevine Dayalı Sorumluluk” adlı bu çalışmanın Birinci bölümünde kusursuz sorumluluğun dayandığı düşünceler olarak; Hakkaniyete Dayalı Kusursuz Sorumluluk ve Tehlike Sorumluluğu halleri ile Objektif Özen Ödevine Dayalı Sorumluluğun esasları ve işlevleri kısaca ele alınmıştır.

İlerleyen bölümlerde Objektif Özen Ödevine Dayalı Sorumluluklardan; kurtuluş delili getirilebilen sorumluluklar olarak; adam çalıştıranın sorumluluğu ve hayvan bulunduranın sorumluluğu ile ev başkanının sorumluluğu; kurtuluş delili getirilemeyen sorumluluklar başlığı altında ise; yapı malikinin sorumluluğu ile taşınmaz malikinin sorumluluğu halleri; gerek mukayeseli hukuktan gerekse Türk doktrin ve uygulaması kaynaklarından istifade edilerek ayrıntılı incelenmiştir.

Yüksek lisans tezi olarak başarıyla savunulan bu çalışmayı, halen Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü nezdinde Doktora Tez aşamasında akademik çalışmalarını devam ettiren Bilim Uzmanı Araştırma Görevlisi Elif Bolat Türkdoğan, doktrindeki yeni kaynakları ve ilgili yargı içtihatlarını tarayarak güncellemiştir.