Türk Kurmay Subaylarının Gözüyle Çanakkale Savaşı

"Türkler gibi medeniyet sahibi olmayan bir millerin elinde bulunan Avrupa'nın bu son kalesine Hıristiyanlar tarafından hücum ediliyor.

Eğer İngilizler ve müttefikleri bunu başarırlarsa, bu fethedilmiş bir ülkenin peşinden koşan fatihler gibi burayı elde tutmak için değil, belki ilk kıvılcımı 1792'de Fransa'da parıldayan medeniyet ışıklarını Asya'nın karanlık köşelerine sokmak içindir. Hayalimizin ufkunda gözden uzak Bağdat'ın sisler içinde gizlenmiş göz alıcı manzarası canlanıyordu.

Britanya'nın en tanınmış devlet adamlarının zihinlerinden yüz sene önce doğmuş olan bu siyaset, bugün Çanakkale'de yaşanmakta olan savaş işe de ilgiliydi. Temel şart ise, İngiltere'nin bu savaşta galip gelmesidir.

Bunun ne kadar temel bir şart olduğunu, vazgeçilmez olduğunu, bugünkü nesil gerektiği gibi takdir edemez. Eğer İngiltere'nin askerleri, Gelibolu Yarımadası'nda başarısızlığa uğrayacak olursa, İngiliz güneşi Türkiye'de, Mısır'da, Hindistan'da kısaca bütün Doğu'ya ışıklarını önceki kadar vuramayacak ve aydınlatamayacaktır.

- Granville Fortescu (Çanakkale Ümitler, Yanılgılar, Gerçekler, Ankara 2003)

Türk tarihindeki en önemli olaylardan biri olan Çanakkale Savaşı'nın gerçek tarihini bilmek çin, birincil kaynak özelliğini taşıyan harp cerideleri ve birlik arasındaki yazışmalar gibi arşiv belgelerinin yanı sıra bizzat bu savaşa katışmış olan subay düzeyindeki kişilerin kaleme aldıkları günlük, hatıra, kitap, makale ve savaş sonrasında verdikleri konferanslara bakmak ve incelemek de oldukça yararlıdır.

Bu düşünceyle, bu çalışmada savaşa katışmış subayların savaş bittikten sonra verdikleri konferanslara yer verilerek Çanakkale Savaşı ile ilgili kaynakların topluma kazandırılması amaçlanmıştır. Söz konusu konferanslarda Anafartalar, Arıburnu, Seddülbahr ve Kumkale'de yaşanan çarpışamalara değinilmektedir.