Türk Modernleşmesinde Halkevleri ve Diyarbakır Halkevi Örneği

Siyasi, hukuki ve sosyal alanlarda yapılan inkılapların halk tarafından benimsenmesi için bir vasıta olarak düşünülen Halkevleri 1932 yılında kurularak özgün yapıları ile Cumhuriyet tarihinde derin bir iz bırakmıştır.

Mustafa Kemal Atatürk, tam bağımsız ve çağdaş bir toplum devleti kurmak istemiş, bu ülkü doğrultusunda modernleşme ölçütü olarak Batı medeniyeti ile birlikte halk gerçeğini de ön planda tutarak halkçılık fikri ile bağdaşmayan uygulamaları kabul etmemiştir. Halkevlerinin kuruluş felsefesinin temelinde de bu halkçılık düşüncesi yatmaktadır. Geleneksel toplum tipinden modern sanayi toplum tipine geçebilmek için eğitimli ve eğitimsiz kesim arasındaki uçurumu mümkün olduğu kadar çabuk kapamak cumhuriyet rejiminin ilk hedeflerinden birisi olmuştur. Halkevlerinin amacı ve işlevi halkçılık anlayışının nesnel uygulamasıydı. O dönemin halkçılığı, milleti iç farklılıklarından arındırarak bir bütün halinde ortaya çıkarmak, halkevleri aracılığıyla bu bütünlüğü sanat, spor, kültür öğeleriyle birleştirmekti. Halkevleri ile yapılmak istenilen şey yaygın bir halk eğitimiyle halkçılık esasına uygun sınıfsız bir millet yaratmaktı. Halkevleri bu bütünleşmenin etkili ve örgütlü bir biçimi olarak cumhuriyet tarihindeki yerini almıştır.

Bu halkevlerinden biri olan Diyarbakır Halkevi de önemli hizmetlerde bulunmuş, dokuz şubesi ile etkin bir çalışma sergilemiştir. Diyarbakır Halkevi, Diyarbakır ve ilçelerindeki tek sosyal ve kültürel yapı olduğunun bilinci ile sinema, spor, tiyatro, sergi, kurs gibi çeşitli alanlarda etkinlikler düzenleyerek halkın ilgi ve alakasını çekmeyi başarmış, adına ve kuruluş felsefesine yaraşır şekilde gerçek bir halkevi olmuştur. Çok partili hayata geçildikten sonra CHP ve DP arasında siyasal bir sorun haline gelen Halkevleri 1951 yılında çıkartılan bir kanunla kapatılmıştır.