Türk Özel Hukuku Cilt 3 Aile Hukuku (Ciltli)

GİRİŞ

I. AİLE HUKUKUNUN KONUSU.1

II. AİLE KAVRAMI.1

III. TOPLUMDA AİLENİN ÖNEMİ.2

IV. ANAYASA’DA AİLE HUKUKUNA İLİŞKİN ESASLAR .2

1. Anayasa’nın 41. maddesi2

2. Anayasa’nın 10. maddesi2

3. Anayasa’nın 20. maddesi4

V. AİLE HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ .4

1. Genel olarak .4

a) İlişki tiplerinin sınırlı sayıda (numerus clasus) olması .4

b) Geniş ölçüde emredici kurallara dayanma .4

c) Çocukları ve zayıfları koruma4

d) Devletin müdahalesi 5

e) Şekle bağlılık .5

f) Hâkimin takdir yetkisi 5

2. Aile hukuku ilişkileri ve aile hukuku haklarının özelliği5

a) Aile Hukuku ilişkileri 5

b) Aile hukuku hakları .6

c) Bozucu yenilik doğuran aile haklarının kullanılmasının özelliği .6

d) Aile hukuku taleplerinin özelliği .6

VI. TÜRK AİLE HUKUKUNUN DEVRİMCİ KARAKTERİ7

VII. MEDENÎ KANUNUN AİLE HUKUKU SİSTEMATİĞİNE GENEL BAKIŞ .9

BİRİNCİ KISIM

EVLİLİK

Birinci Bölüm

Evlilik Birliğinin Oluşması

Birinci Ayırım

NİŞANLILIK

§ 1. TERİM VE KAVRAM . 13

§ 2. NİŞANLILIĞIN MEYDANA GELMESİ: NİŞANLANMA . 13

I. NİŞANLANMANIN HUKUKİ NİTELİĞİ. 13

1. Önsözleşme görüşü 13

2. Karar görüşü 14

3. Sözleşme görüşü 14

II. NİŞANLANMANIN KURUCU UNSURLARI 15

1. Karşılıklı evlenme vaadi 16

2. Vaad edenlerin farklı cinsiyette olması . 17

III. NİŞANLANMANIN GEÇERLİLİK ŞARTLARI VE HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 18

1. Nişanlanma ehliyetinin kanunda özel olarak düzenlenmemiş olması 18

2.Nişanlanmanın, emredici hukuk kurallarına, ahlâk ve âdaba aykırı

olmaması ve evlenmenin imkânsız olmaması . 20

3. Muvazaalı (danışıklı) nişanlanmalar 22

4. İrade beyanındaki sakatlıklar. 22

IV. NİŞANLANMANIN ŞARTA YA DA SÜREYE BAĞLANMASI 23

1. Şart 23

2. Zaman 24

§ 3. NİŞANLILIĞIN HÜKÜMLERİ. 25

I. VAADE UYGUN DAVRANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ . 25

1. Evlenmeyi gerçekleştirme yükümlülüğü . 25

2. Sadakat yükümlülüğü 26

3. Nişanlının Medenî Kanun anlamında yakın sayılması. 27

4. Destekten yoksun kalma tazminatı ve manevî tazminat isteyebilme . 27

5. Tanıklıktan ve hâkimlikten kaçınma hakkı 27

§ 4. NİŞANLILIĞIN SONA ERMESİ . 28

I. SONA ERME HALLERİ 28

1. Evlenme. 28

a) Nişanlıların birbirleriyle evlenmesi. 28

b) Nişanlılardan birinin bir üçüncü kişi ile evlenmesi. 28

2. Tarafların anlaşması 28

3. Bozucu şartın gerçekleşmesi . 28

4. Evlenmenin imkânsızlaşması (özellikle ölüm) 29

5. Kesin bir evlenme engelinin meydana gelmesi 29

6. Nişanı bozma (bir taraflı sona erdirme, nişanlanmadan dönme) 29

a) Kavram . 29

b) Nişanı bozmada haklı sebep 31

aa) Haklı sebep kavramı . 31

bb) Haklı sebep örnekleri 31

cc) Hâkimin takdir yetkisi. 32

c) Haksız nişan bozma 32

II. NİŞANIN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI. 33

A. GENEL OLARAK. 33

B. MADDÎ TAZMİNAT. 33

1. Nişanlıların tazminat isteme hakkı . 34

a) Şartları . 34

b) Tazmin edilecek zarar ve masraflar . 35

c) Tazminat davası . 36

2. Üçüncü kişilerin tazminat isteme hakkı 37

C. MANEVÎ TAZMİNAT 38

1. Genel olarak . 38

2. Manevî tazminat istemenin şartları 39

a) Nişanlılık, bozma ile sona erdirilmiş olmalıdır 39

b)Tazminat isteyen nişanlının kişilik hakkı bir zarara uğramış olmalıdır . 39

c) Davalının kusurlu olması . 40

3. Manevî tazminatın tayini 40

a) Dava hakkı. 40

b) Davalı 41

c) Tazminat 41

d) Manevî tazminat isteminin mirasçılar tarafından ileri sürülmesi ve

hayatta devri . 41

D. HEDİYELERİN GERİ VERİLMESİ . 42

1. Genel olarak . 42

2. Hediye kavramı 42

3. Hediyelerin geri verilmesini istemenin şartları. 43

a) Hediye nişanlılık dolayısıyla verilmiş olmalıdır 43

b) Geri istenecek hediyenin alışılmışın (mutad) dışında olması. 44

c) Nişanlılık, evlenme dışında bir sebeple sona ermiş olmalıdır 44

d) Geri vermeyi isteme hakkına, nişanlılar, ana ve babaları ya da ana baba

gibi hareket eden kimseler sahiptirler 44

4. Geri verme talebinin niteliği ve kapsamı 45

E. NİŞANIN SONA ERMESİNDEN DOĞAN TALEPLERİN ZAMANAŞIMI46

İkinci Ayırım

EVLENME

§ 5. EVLENMENİN HUKUKÎ NİTELİĞİ . 47

§ 6. EVLENMENİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ İÇİN ARANAN ŞARTLAR 48

I. EVLENME EHLİYETİ . 49

A. EVLENME YAŞI 49

1. Olağan evlenme yaşı 49

2. Olağanüstü (istisnai) evlenme yaşı . 50

a) Evlenmesine izin verilecek kadın ya da erkek onaltı yaşını doldurmuş

olmalıdır 51

b) Olağanüstü bir durumun ve pek önemli bir sebebin bulunması . 51

c) Karardan önce mümkünse yasal temsilcinin dinlenmesi 51

d) Görevli ve yetkili mahkeme 52

B. AYIRT ETME GÜCÜ 52

C. KİŞİLERİN EVLENME EHLİYETİ YÖNÜNDEN AYIRIMI . 53

1. Evlenmeye tam ehliyetliler. 53

2. Evlenmeye tam ehliyetsizler 54

3. Evlenmeye sınırlı ehliyetsizler . 54

II. EVLENME ENGELLERİ . 56

A. KESİN EVLENME ENGELLERİ . 57

1. Hısımlık . 57

a) Kan hısımlığı . 57

b) Kayın hısımlığı 58

c) Evlâtlık ilişkisi . 58

2. Önceki evlilik . 59

3. Akıl hastalığı 60

B. KESİN OLMAYAN EVLENME ENGELLERİ 60

1. Bekleme süresi . 61

2. Bazı bulaşıcı hastalıklar . 62

III. EVLENMENİN ŞEKİL ŞARTLARI 62

A. GENEL OLARAK. 62

B. EVLENME TÖRENİNDEN ÖNCEKİ ŞEKİL ŞARTLARI 63

1. Başvuru ve başvurunun yapılacağı yer . 63

2. Başvurunun incelenmesi ve itiraz. 66

a) İnceleme ve talebin reddi . 66

b) Redde itiraz 66

3. Evlenmeye izin belgesi. 67

C. EVLENME TÖRENİ SIRASINDAKİ ŞEKİL ŞARTLARI. 68

D. EVLENME TÖRENİNDEN SONRAKİ ŞEKİL ŞARTLARI . 70

1. Aile (evlenme) cüzdanının verilmesi 70

2. Evlenmenin nüfus idaresine bildirilmesi ve aile kütüğüne tescil 70

3. Savcılığa bildirme 71

4. Özel olarak dinî evlenme 71

E.EVLENMENİN ŞEKİL ŞARTLARINA UYULMAMASININ

SONUÇLARI. 71

§ 7. EVLENMENİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 71

I. EVLENMENİN YOKLUĞU 72

1. Evlenmenin yokluğu halleri . 72

a) Evlenmenin ayrı cinsten kişiler arasında yapılmamış olması. 72

b) Evlenmenin, evlendirme memuru önünde yapılmamış olması 77

c) İki tarafın evlendirme memuru önünde hazır olmamaları 78

2. Evlenmenin yokluğunun sonuçları . 79

3.Evlendirme memuru önünde yapılmayan evlenmelerin idari yolla geçerli hale getirilmesi 79

II. EVLENMENİN BUTLANI 80

A. GENEL OLARAK. 80

B. MUTLAK BUTLAN 81

1. Genel olarak . 81

2. Mutlak butlan halleri 84

a) Eşlerden birinin evlenme sırasında evli olması (MK 145 b.1) . 84

b)Eşlerden birinin evlenme sırasında sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksun olması (MK 145 b. 2) 85

c) Akıl hastalığı (MK 145 b. 3) 86

d)Eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması

(MK 145 b.4). 87

C. NİSBÎ BUTLAN 87

1. Genel olarak . 87

2. Nisbî butlan halleri . 87

a) Ayırt etme gücünden geçici yoksunluk (MK 148) . 87

b) İrade sakatlıkları (MK 149 vd.) . 88

aa) Yanılma . 88

aaa) Evlenmenin niteliğinde yanılma . 88

bbb) Eşin kişiliğinde (şahsında) yanılma . 88

ccc) Diğer eşin önemli bir niteliğinde yanılma 89

bb) Aldatma. 89

aaa) Namus ve onur hakkında aldatma 90

bbb) Tehlikeli bir hastalığın gizlenmesi 91

ccc) Korkutma. 92

c) Yasal temsilcinin izninin bulunmaması (MK 153) 93

D. BUTLAN DAVALARI 93

1. Davaların hukukî niteliği 93

2. Davaların tarafları 93

a) Mutlak butlan davasının tarafları . 93

aa) Davacı 93

bb) Davalı 93

cc) Dava hakkının sınırlandırılması ve kalkması . 94

b) Nisbî butlan davasının tarafları 95

aa) Davacı 95

bb) Davalı 96

cc) Dava hakkının sona ermesi 96

aaa) Eşlerin dava hakkının sona ermesi. 96

bbb) Yasal temsilcinin dava hakkının sona ermesi 97

E. HER İKİ BUTLAN DAVASINDA YARGILAMA USULÜ. 97

1. Yetkili ve görevli mahkeme . 97

2. Yargılama usulü . 98

F. BUTLAN DAVASININ SONUÇLARI 98

1. Genel sonuçlar 98

2. Çocuklar yönünden sonuçlar 98

3. Eşler yönünden sonuçlar 98

III. EVLENMENİN BUTLANINI GEREKTİRMEYEN EKSİKLİKLER 101

1. Kadının bekleme süresinin bitiminden önce evlenmesi 102

2. Bazı şekil kurallarına uymama 102

3. Bazı bulaşıcı hastalıklar 102

İkinci Bölüm

Evliliğin Sona Ermesi ve Özel Olarak Boşanma

§ 8. ÖLÜM VE GAİPLİK 104

1. Ölüm . 104

2. Gaiplik 104

3. Cinsiyet değişikliği . 104

§ 9. BOŞANMA. 104

§ 10. BOŞANMA SEBEPLERİ 106

I. BOŞANMANIN ÖZEL SEBEPLERİ 106

A. ZİNA . 106

1. Kavram ve zinanın ispatı. 106

2. Dava hakkının düşmesi . 109

a) Hak düşürücü sürenin geçmesi . 109

b)Af 110

B.HAYATA KAST, PEK KÖTÜ MUAMELE YA DA ONUR KIRICI

DAVRANIŞ 110

1. Kavram 110

a) Hayata kast . 111

b) Pek fena muamele. 111

c) Onur kırıcı davranış 112

2. Dava hakkının düşmesi . 112

C.KÜÇÜK DÜŞÜRÜCÜ SUÇ İŞLEME VE HAYSİYETSİZ HAYAT

SÜRME. 113

1. Kavram 113

a) Küçük düşürücü suç işleme 113

b) Haysiyetsiz hayat sürme . 113

2.Her iki durumun da diğer eş için birlikte yaşamayı ondan beklenemez

hale getirmesi 113

3. Davanın süreye bağlı olmaması 114

D. TERK 114

1. Kavram . 114

2. Terkin şartları 115

a) Eşlerden birinin ortak konutu (ortak hayatı) terk etmesi 115

aa) Ortak konutu terk, evlilik birliğinin kendisine yüklediği görevleri

(yükümlülükleri) yerine getirmemek amacıyla olmalıdır 115

bb) Terk için haklı sebebin sonradan ortadan kalkması ve buna

rağmen eşin ortak konuta dönmemesi . 115

cc)Diğer eşi ortak konutu terke zorlama ya da haklı bir sebep

olmadan onun ortak konuta dönmesini engelleme 116

b) Terkin en az altı ay sürmüş olması . 116

c)Terk eden eşe hâkim tarafından ihtarda bulunulması ve eşin buna rağmen dönmemesi. 116

E. AKIL HASTALIĞI . 118

1. Şartları. 118

a) Akıl hastalığının evlilik sırasında var olması 118

b) İyileşemeyeceğinin resmi sağlık raporuyla tespit edilmiş olması . 119

c)Akıl hastalığı sebebiyle diğer eş için ortak hayatın çekilmez hale gelmesi . 119

2. Dava hakkının süreye tabi olmaması. 119

II. BOŞANMANIN GENEL SEBEPLERİ . 119

A. EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI 120

1. Genel olarak 120

2. Şartları. 121

a) Evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olması 121

b)Evlilik birliğinin temelinden sarsılması en az eşlerden biri için ortak

hayatı sürdürmesi beklenemeyecek derecede olmalıdır 121

c)Davalının, davacının daha kusurlu olduğu itirazını ileri sürmemiş

ya da ileri sürülen itiraz kabul edilmemiş olmalıdır . 122

B. EŞLERİN BOŞANMA HUSUSUNDA ANLAŞMALARI. 124

1. Genel olarak 124

2. Anlaşmalı boşanmaya karar verilebilmesinin şartları 125

a) Evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır 125

b)Boşanmak için eşler, ya birlikte mahkemeye başvurmalı ya da bir eş,

diğerinin açtığı boşanma davasını kabul etmelidir . 125

c) Hâkimin tarafları bizzat dinlemesi . 126

d)Tarafların yapmış oldukları anlaşmanın hâkim tarafından uygun bulunması . 126

C. ORTAK HAYATIN KURULAMAMASI YA DA FİİLÎ AYRILIK 128

1. Genel olarak 128

2. Şartlar 128

a)Daha önce herhangi bir boşanma sebebine dayanılarak açılan davanın reddedilmiş olması . 128

b)Boşanma talebinin reddi kararının üzerinden üç yıl geçmiş ve bu süre

içinde her ne sebeple olursa olsun ortak hayat kurulmamış olmalıdır 129

c) Eşlerden birinin boşanma davası açmış olması. 129

§ 11. BOŞANMA DAVASI HAKKINDA GENEL BİLGİLER 130

I. DAVANIN KONUSU 130

II. YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME 132

1. Yetkili mahkeme . 132

2. Görevli mahkeme 133

III. TARAFLAR VE DAVA EHLİYETİ . 133

§12. BOŞANMA VE AYRILIK DAVASINDA UYGULANACAK USUL

VE ALINACAK ÖNLEMLER 135

I. GENEL OLARAK . 135

II. USUL KURALLARI 136

III. DAVA SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER 137

1. Eşlerin barınması ve geçimi için alınacak önlemler 138

2. Eşler arasındaki malî ilişkilere yönelik önlemler 139

3. Çocuklara ilişkin alınacak önlemler 139

§13. DAVA SONUNDA VERİLECEK KARAR: BOŞANMA YA DA AYRILIK. 139

I. GENEL OLARAK . 139

II. AYRILIK KARARI VE SONUÇLARI . 140

1. Ayrılık kararı. 140

2. Ayrılık kararının sonuçları 140

3. Ayrılık süresinin sonunda tarafların durumu. 142

III. BOŞANMA KARARI VE SONUÇLARI 143

A. Boşanma kararı 143

B. Boşanma kararının sonuçları . 143

1. Boşanma kararının eşler yönünden sonuçları 143

a) Evlilik birliğinden sona ermesi ve eşlerin yeniden evlenebilmeleri 143

b) Mal rejimin tasfiyesi. 144

c) Evlenmeyle kazanılan kişisel durumun korunması ya da değişmesi. 144

d)Eşlerin birbirlerine karşı miras hukukundan doğan haklarının sona ermesi . 145

e) Zamanaşımının işlemeye başlaması 147

2. Boşanma kararının çocuklar yönünden sonuçları 147

a) Velâyet 148

b) Çocukla kişisel ilişki kurulması 150

aa) Çocukla, kendisine velâyet verilmemiş olan ana ya da baba arasındaki kişisel ilişkinin düzenlenmesi 150

bb) Çocukla üçüncü kişiler arasında ilişki kurulmasının düzenlenmesi 151

c) Çocuğa iştirak (bakım) nafakası bağlanması 152

d)Boşanma sonrası evlilik birliği içerisinde doğmuş ortak küçük çocuğun soyadı . 153

3. Boşanmanın malî sonuçları . 155

a) Maddî tazminat . 155

aa) Maddî tazminat isteyen eşin boşanmada hiç kusurunun bulunmaması ya da kusurunun daha az olması. 155

bb) Davalı tarafın kusurlu olması . 156

cc) Davacının mevcut ya da beklenen bir menfaatinin zedelenmesi. 156

dd) Maddî tazminatın miktarı . 157

b) Manevî tazminat . 157

aa) Davalının kusurlu olması 158

bb) Davacının kişilik hakkının zedelenmesi (ihlâl edilmesi) 158

cc) Manevî tazminatın şekli ve miktarının belirlenmesi . 158

c) Yoksulluk nafakası . 159

aa) Taraflardan birinin talepte bulunması . 159

bb) Talep eden eşin kusursuz ya da daha az kusurlu olması 160

cc) Nafaka isteyen eşin, yoksulluğa düşmesi 160

dd)Takdir edilecek nafakanın, bunu ödeyecek olan eşin malî gücü

ile orantılı olması . 160

ee) Nafaka davasında görevli ve yetkili mahkeme . 161

ff) Nafakanın süresi 161

d) Maddî tazminat ve yoksulluk nafakasının ödeniş biçimi 163

e) Nafaka ve tazminatın değiştirilmesi 163

f) Nafaka ya da maddî tazminatın sona ermesi . 164

g) Zamanaşımı 166

4. Ziynet Eşyalarının ve Diğer Takıların İadesi Talebi . 166

İKİNCİ KISIM

EVLİLİĞİN GENEL HÜKÜMLERİ

§ 14. EVLİLİK BİRLİĞİNİN ORGANİZASYONU . 169

I. GENEL OLARAK . 169

II. EVLİLİK BİRLİĞİNDE EŞLERİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ . 169

1. Genel Olarak . 169

2. Evlilik Birliği ve Birliğin Ortak Yönetimi 169

3.Evlilik Birliğinin Doğrudan Hukuksal Sonuçları ile Eşlere Yüklediği

Hak ve Yükümler 170

a. Evlilik birliğine dayalı kişilik haklarının korunması yükümü . 170

b. Evlilik birliğinin mutluluğunu elbirliği ile sağlama yükümü 172

c. Eşlerin çocuklarına birlikte özen gösterme yükümü . 172

d. Eşlerin sadakat yükümü 172

e. Eşlerin yardım yükümü . 172

f. Eşlerin bilgi verme yükümü. 172

III. KARININ SOYADI . 173

IV. EVLİLİK KONUTU 174

V. VATANDAŞLIK . 174

VI. EŞLERİN EVLİLİK BİRLİĞİNİN GİDERLERİNE KATILMASI 175

1. Genel Olarak 175

2. Birlik Giderleri Kavramı . 175

3. Haciz ve Devredilebilirlik . 176

4. Zamanaşımı . 177

5. Sona erme 177

VII. EŞLERİN MESLEK VE İŞİ 177

VIII. EŞLERİN HUKUKSAL İŞLEMLERİ. 178

1. Kural . 178

2. Kefalet Sözleşmesinde Eşin Rızası . 178

3. Aile Konutu Üzerindeki Tasarruflar 180

a. Genel olarak 180

b. Aile konutu kavramı, MK 194’ün zamansal ve işlemsel sınırları . 181

c. MK 194’de yer alan sınırlamanın hukuki niteliği . 184

d. Diğer eşin izni ve iznin verilmemesinin sonuçları 185

e. Hâkimin hak sahibi eşi tek başına işlem yapmaya yetkili kılması. 186

f.Geçersizliğin iyiniyetli üçüncü kişilere etkisi ve aile konutunun şerhi 186

IX. EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMSİLİ. 190

1. Yasal Düzenleme 190

2. Hukuksal Nitelik . 191

3. Ehliyet . 191

4. Aile(nin Ortak) İhtiyaçları Kavramı 192

5. Evlilik Birliğinin Temsili Türleri 192

a. Olağan temsil yetkisi. 192

b. Olağanüstü temsil yetkisi 193

aa. Genel olarak 193

bb. Eşlerin diğer aile ihtiyaçları için evlilik birliğini tek başına temsili 193

c. Sorumluluk 194

§ 15. EVLİLİK BİRLİĞİNİN KORUNMASI . 195

I. GENEL OLARAK . 195

II.EVLİLİK BİRLİĞİNİ KORUYUCU TEDBİRLERİ ALMAYA YETKİLİ

VE GÖREVLİ OLAN MAHKEME 195

III. MK 195’e DAYALI GENEL KORUMA. 196

1. Genel Olarak . 196

2. Şartları. 196

a. Eşlerin (birlikte veya tek başına) talebi . 196

b. Evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmemesi . 197

c.Evlilik birliğine ilişkin önemli bir konuda eşlerin uyuşmazlığı düşmesi . 197

3. Tedbir Türleri 197

4. Diğer Tedbirlere Başvuru 198

IV.EŞLERİN EVLİLİK BİRLİĞİ GİDERLERİNE İLİŞKİN PARASAL

KATKISININ BELİRLENMESİ 198

V. ORTAK YAŞAMA ARA VERİLMESİ 199

1. Genel Olarak . 199

2. Şartları. 199

a. Genel olarak 199

b. Kişiliğin tehlikeye düşmesi . 199

c. Ekonomik güvenliğin tehlikeye düşmesi. 200

d. Evliliğin huzurunun tehlikeye düşmesi . 200

3. Ortak Yaşama Verilen Aranın Süresi 200

4. Ayrı Yaşamanın Sonuçları ve Alınacak Tedbirler. 200

a. Genel olarak 200

b. Eşlerin yapacakları parasal katkıya ilişkin tedbirler 201

c. Konut ve ev eşyasından yararlanmaya ilişkin tedbirler . 201

d. Eşlerin mallarının yöntemine ilişkin tedbirler. 202

e. Ergin olmayan çocuğa ilişkin tedbirler 202

5.Haklı Bir Sebep Olmaksızın Ayrı Yaşama ve Ortak Yaşamın

Olanaksızlığı 202

VI. BORÇLULARA YÖNELİK ÖNLEMLER 202

1. Genel Olarak . 202

2. Hukuksal Nitelik . 203

3. Şartları. 203

a. Maddî şart . 203

b. Şeklî şart . 203

4. Talimatın konusu. 203

5. Talimatın Kapsamının Tayini 204

6. Tedbirin Sonuçları. 204

VII.EVLİLİK BİRLİĞİNİ KORUYUCU ÖNLEM OLARAK EŞİN BELİRLİ

BİR MALVARLIĞI DEĞERİ ÜZERİNDEKİ TASARRUF YETKİSİNİN

SINIRLANMASI 204

1. Genel Olarak . 204

2. MK 199’un Uygulama Şartları 205

3. Sınırlamanın Konusu. 205

4. Sınırlamanın Hukuksal Niteliği. 206

5. Sınırlamanın Hukuksal Sonuçları 206

6. Ek Koruma Önlemleri ve Şerh Olanağı. 207

VIII.EŞLERİN TEMSİL YETKİSİNİN TAMAMEN VEYA KISMEN

KALDIRILMASI 208

1. Genel Olarak . 208

2. Şartları. 208

a. Temsil yetkisinin “açık” aşımı 208

b. Temsil yetkisini kullanmada yetersizlik 209

3. Eşin Temsil Yetkisinin Kaldırıldığının Üçüncü Kişilere Duyurulması . 209

4.Eşin Temsil Yetkisinin Tamamen veya Kısmen Kaldırılmasının

Sonuçları . 209

5. Temsil Yetkisinin Geri Verilmesi . 209

IX.TEDBİRLERİN ALINMASINI GEREKTİREN ŞARTLARDA

DEĞİŞİKLİKLER . 210

1. Tedbirlerin Değişen Şartlara Uyarlanması İlkesi. 210

2. Şartları. 210

a. Maddî şart . 210

b. Şeklî şart . 210

3. Değişiklik Kararının Konusu ve Sonuçları 211

X.6284 SAYILI AİLENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDETİN

ÖNLENMESİNE DAİR KANUN’UN ÖNGÖRDÜĞÜ TEDBİRLER . 211

ÜÇÜNCÜ KISIM

EVLİLİK BİRLİĞİNDE MAL REJİMLERİ

§ 16. MAL REJİMİ HUKUKUNUN GENEL HÜKÜMLERİ 215

I. GENEL OLARAK . 215

II. MAL REJİMİ TÜRLERİ . 215

1. Yasal Mal Rejimi-Sözleşmesel Mal Rejimi 215

2. Olağan Mal Rejimi-Olağanüstü Mal Rejimi . 216

III. MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİ 216

1. Genel Olarak . 216

2. Şartları. 216

a. Kurucu olgu: Tarafların Anlaşması . 216

b. Geçerlilik Şartları 217

aa. Ehliyet. 217

bb. Şekil 217

c. Hüküm ve Sonuçları 217

3. Mal Rejimi Sözleşmesinin Sona Ermesi . 218

IV. OLAĞANÜSTÜ MAL REJİMİ . 218

1. Genel Olarak . 218

2. Talep Üzerine Hâkim Kararıyla Olağanüstü Mal Rejimine Geçiş. 218

a. MK 197/II uyarınca olağanüstü mal rejimine geçiş 218

b. Haklı bir sebebe dayalı olarak olağanüstü mal rejimine geçiş 219

aa. Eşlerden birisinin talebi 219

bb. Haklı bir sebebin varlığı . 219

aaa. Genel olarak 219

bbb. Kanunda öngörülen örnekler 219

cc. Yetkili ve görevli mahkeme 220

c. MK 210 uyarınca olağanüstü mal rejimine geçiş 220

3. Talep Olmaksızın Kanun Gereği Olağanüstü Mal Rejimine Geçiş . 221

4. Olağanüstü Mal Rejiminin Sona Ermesi . 221

a. Genel olarak 221

b. Anlaşmaya dayalı sonra erme . 221

c. Eşlerden birisinin talebi üzerine sona erme . 221

V.MAL REJİMİNİN TASFİYESİNDE YETKİLİ ve GÖREVLİ OLAN

MAHKEME. 221

1. Kural 221

2. Mal Rejiminin Tasfiyesinde Yetkili ve Görevli Olan Mahkeme . 222

VI. ALACAKLILARIN KORUNMASI 222

VII. EŞLERİN MALVARLIKLARININ YÖNETİMİ 222

VIII. ENVANTER YAPILMASI . 223

IX. EŞLER ARASINDAKİ BORÇLAR VE BORÇ ERTELEMESİ . 223

§17. YASAL MAL REJİMİ OLARAK EDİNİLMİŞ MALLARA

KATILMA REJİMİ . 224

I. GENEL OLARAK . 224

II.EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE HAK SAHİPLİĞİ

İLİŞKİSİ 224

1. Yasal Düzenleme 224

2. Eşlerin Kanunî Edinilmiş Malları 225

a. Genel olarak 225

b. “Mal Rejimi Süresince Edinme” ve “Karşılık” kavramları . 225

c. Edinilmiş mallara ilişkin yasal örnekler 226

aa. Eşlerin çalışmasının (emeğinin) karşılığı olan edinimler 226

bb. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya

personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler. 226

cc. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar . 226

dd. Kişisel malların gelirleri . 227

ee. Edinilmiş malların yerine geçen (ikame) değerler 228

d. Diğer edinilmiş mallar . 228

3. Eşlerin Kanunî Kişisel Malları 228

a. Genel olarak 228

b. Kişisel mallara ilişkin yasal örnekler 229

aa. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya 229

bb. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri 229

cc. Manevî tazminat alacakları . 230

dd. Kişisel mallar yerine geçen değerler. 230

4. Sözleşmesel Kişisel veya Edinilmiş Mallar. 230

III. İSPAT. 231

IV. YÖNETİM, YARARLANMA ve TASARRUF. 232

1. Kural . 232

2. Paylı Mülkiyet Payı Üzerinde Tasarruf . 233

V. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI SORUMLULUK . 233

VI. SONA ERME ve TASFİYE. 234

1. Sona Erme. 234

2.Tasfiye. 235

a. Tasfiye Anlaşması ve Tasfiye Davası . 235

b.Malların Geri Verilmesi, Eşlerin Paylı Mülkiyetindeki Bir Malın

Eşlerden Birisine Tahsisi ve Borçlara İlişkin Eşlerarası Düzenlemeler 238

aa. Malların Geri Verilmesi 238

bb. Eşlerin Paylı Mülkiyetindeki Bir Malın Eşlerden Birisine Tahsisi . 238

aaa. Genel Olarak . 238

bbb. Hukuksal Nitelik 238

ccc. Şartları. 239

cc. Borçlara İlişkin Eşlerarası Düzenlemeler 239

c. Malvarlığı Kesimlerinin Birbirinden Ayrılması 240

d. Değer artış payı alacağı. 240

aa. Genel olarak 240

bb. Şartları 241

aaa. Diğer eşe ait bir malvarlığı unsuruna yönelik katkı 241

bbb. Bağışlama kastı ve karşı edimin olmaması. 242

ccc. Mal rejiminin tasfiyesi anında bir değer artışının varlığı 243

ddd. Mal rejiminin tasfiyesinin talep edilmesi . 243

cc. Değer artış payı alacağının hesaplanması . 244

aaa. Değer artışının hesaplanması . 244

bbb. Değer artış payının hesaplanması 244

ccc. Değer artış payı alacağının hesaplanması 245

dd.Değer artış payı alacağının artık değer (ve dolayısıyla katılma alacağının) hesabına etkisi . 246

ee. Muacceliyet. 247

ff. Zamanından önce geri ödeme üzerine eşlerin anlaşması 248

gg. Eşlerin değer artış payı üzerindeki tasarrufları . 248

e. Denkleştirme alacağı . 248

aa. Genel olarak 248

bb. Eşlerin borçlarının malvarlığı kesimlerindeki konumu. 249

aaa. Genel olarak 249

bbb. Borçların edinilmiş malları yüklemesi karinesi 249

cc. Denkleştirme alacağının türleri . 249

f. Eklenecek değerler 251

aa. Genel olarak 251

bb. Eklenecek ivazsız kazandırmaların kapsamı ve sınırı . 252

g. Değer tespiti (değerleme) 252

h. Değerleme zamanı 253

i. Katılma alacağı ve hesaplanması . 254

aa. Genel olarak 254

bb. Artık değer ve hesaplanması. 254

cc.Artık değere yasal katılım (artık değer alacağı) ve katılma alacağı. 254

dd. Artık Değere Sözleşmesel Katılma. 258

aaa. Mal Rejiminin Ölümle Sona Ermesi Halinde 258

bbb. Mal Rejiminin Ölüm Dışında Bir Sebeple Sona Ermesi Halinde 258

ee. Katılma alacağı için muacceliyet anı ve temerrüt . 259

ff. Zamanaşımı . 260

gg. Katılma alacağının hukuksal niteliği, ödenmesi ve hâkim kararıyla azaltılması ve ortadan kaldırılması . 261

hh. Katılma alacağının ifasının ertelenmesi 261

ii. Faiz ödeme ve teminat gösterme yükümü 262

jj. Katılma Alacağının Miras Paylaşımına Etkisi 262

kk. Katılma Alacağından Feragat . 262

j. Aile konutu ve ev eşyası üzerinde sağ kalan eşin talep hakkı 262

aa. Genel olarak 262

bb. Hayatta olan eşin talebi ve hukukî niteliği 263

cc. Şartları 263

dd. Talebin konusu . 265

ee. Talebin süresi 267

k. Üçüncü kişilere karşı dava hakkı 267

aa. Yasal düzenleme ve Miras Hukukuna İlişkin Tenkis Davası ile İlişkisi. 267

bb. Şartları 268

cc. Davanın Tarafları 268

dd. Tenkis Hükmünün Hukuksal Niteliği . 268

ee. Talebin süresi 268

ff. MK 560 vd.nın kıyasen uygulanması. 269

§ 18. SEÇİMLİK MAL REJİMLERİ . 269

I. MAL AYIRILIĞI . 269

1. Genel olarak 269

2. Mal Ayrılığında Yönetim Yararlanma ve Tasarruf . 269

3. İspat. 269

4. Borçlardan Sorumluluk . 270

5. Paylı Mülkiyet Konusu Eşyanın Eşlerden Birisine Özgülenmesi 270

6.Mal Ayrılığı Rejiminde Eşlerin Birbirlerinin Malvarlığı Unsurlarına Katkıları 270

II. PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI 271

1. Genel olarak 271

2. Paylaşmalı Mal Ayrılığında Mal Rejiminin Sona Ermesi . 271

3. Aileye Özgülenen Mallar 271

4. Katkıdan Doğan Alacak 272

5. Paylaştırmaya Aykırı Davranışlar . 272

6. Paylaşma İsteminin Reddi . 272

7. Paylaştırma Yöntemi . 272

8.Evliliğin İptali veya Boşanma ya da Ölüm Halinde Aile Konutu ve Ev

Eşyasının Hukuksal Durumu 273

III. MAL ORTAKLIĞI 274

1. Genel Olarak . 274

2. Türleri . 274

3. Genel Mal Ortaklığı 274

a. Malvarlığı yapısı . 274

b. Kişisel mallara ve ortaklık mallarına giren malvarlığı değerleri . 275

aa. Kişisel mallar 275

bb. Ortaklık malları 275

c. İspat. 275

d. Yönetim ve tasarruf 275

e. Üçüncü kişilere karşı sorumluluk 276

f. Mal rejiminin sona ermesi ve tasfiye. 277

aa. Sona erme anı 277

bb. Kişisel mala ekleme 277

cc. Denkleştirme alacağı. 277

dd. Borçların düzenlenmesi 278

ee. Değer artış payı alacağı. 278

ff. Değerleme anı 278

gg. Paylaşma. 278

aaa. Paylaşma oranı 278

bbb. Paylaşma usulü . 279

DÖRDÜNCÜ KISIM

HISIMLIK

BİRİNCİ BÖLÜM

SOYBAĞININ KURULMASI

§ 19. GENEL BAKIŞ 282

§ 20. SOYBAĞININ KURULMASI YOLLARI 283

I. KAN BAĞINA DAYANAN SOYBAĞININ KURULMASI 283

A. ÇOCUK İLE ANASI ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI . 283

B. ÇOCUK İLE BABASI ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI. 284

1. Ana ile evlilik 284

a. Evliliğin çocuğun doğumundan önce gerçekleşmiş olması . 284

aa. Babalık karinesi 284

bb. Babalık karinesinin kapsamı. 285

aaa. Çocuğun evlilik içinde doğması 285

bbb. Çocuğun evlilik içinde ana rahmine düşmesi . 286

cc. Babalık karinesinin çürütülmesi: Soybağının reddi. 288

aaa. Soybağının reddi kavramı . 288

bbb. Soybağının reddi sebepleri . 289

aaaa. Çocuk evlilik içinde ana rahmine düşmüşse 289

aaaaa. Cinsel ilişkinin imkansızlığının ispatı 290

bbbbb. Çocuğun kocanın cinsel ilişkisinden olmasının

imkansızlığının ispatı: İlliyet bağının yokluğunun

ispatı . 291

bbbb. Çocuk evlenmeden önce veya ayrı yaşama sırasında

ana rahmine düşmüşse 292

aaaaa. Çocuğun evlilikten önce ana rahmine düşmesi 295

bbbbb. Çocuğun ayrı yaşama sırasında ana rahmine

düşmesi 295

cccc. Babalık karinesinin yeniden kurulması . 295

ccc. Soybağının reddi davasının tarafları . 296

aaaa. Davacı taraf . 296

aaaaa. Koca ve çocuk 296

bbbbb. Diğer ilgililerin dava hakkı . 298

bbbb. Davalı taraf 300

ddd. Soybağının reddi davası açma hakkının düşmesi . 301

aaaa. Dava açma süresinin dolması . 301

bbbb. Kocanın dava hakkının dava açma süresinin

dolmasından önce düşmesi 303

eee. Soybağının reddi davası açma süresinin uzaması 304

fff. Soybağının reddi davasında yetkili ve görevli mahkeme . 305

ggg. Soybağının reddi kararının sonuçları 305

b. Evliliğin çocuğun doğumundan sonra gerçekleşmiş olması 306

aa. Evlenmenin çocuğun soybağına etkisi 306

bb. Bildirim yapılması 307

cc. Sonradan evlenme ile soybağının kurulmasına itiraz 307

aaa. İtirazın niteliği. 307

bbb. Davacılar 308

ccc.Davalılar 310

ddd. İtiraz sebebinin (kocanın baba olmadığının) ispatlanması 310

eee. Dava açma süresi 310

fff. Yetkili ve görevli mahkeme . 311

2. Tanıma 311

a. Genel olarak 311

b. Geçerlilik şartları 312

aa. Ehliyet. 313

bb. Şekil 313

cc. Çocuğun bir başka erkek ile soybağının bulunmaması . 315

c. Tanımanın gerçekleştirilebileceği zaman 316

d. Tanımanın geçersizliği 316

aa. Tanımanın kesin hükümsüzlüğü . 316

bb. Tanımanın irade sakatlığı sebebi ile iptali 317

cc.Tanımanın ilgili kişiler tarafından açılacak iptal davası ile geçersiz

hale getirilmesi . 318

aaa. İptal davası açma hakkına sahip olan kişiler . 318

bbb. İspat yükü . 320

dd. Hak düşürücü süreler 321

3. Babalık hükmü 321

a. Babalık davasının tarafları 322

aa. Davacı taraf. 322

bb. Davalı taraf . 323

b. Babalığın ispatı . 324

aa. Babalık karinesi 324

bb. Babalık karinesinin çürütülmesi . 325

aaa. Davalının çocuğun babası olmasının olanaksızlığının ispatı . 326

c. Babalık davasının süresi 327

d. Babalık davasında görevli ve yetkili mahkeme. 329

e. Babalık davasının sonucu ve ananın malî hakları 330

aa. Doğum giderleri 330

bb. Doğumdan önceki ve sonraki altışar haftalık geçim giderleri. 330

cc. Gebelik ve doğumun gerektirdiği diğer giderler . 331

II. EVLÂT EDİNME YOLUYLA SOYBAĞININ KURULMASI 331

1. Genel Bakış: Evlât Edinme Kurumunun Niteliği ve İşlevi 331

2. Evlât Edinme İlişkisinin Kurulması İçin Gerekli Şartlar . 333

a. Küçüklerin evlat edinilmesine ilişkin şartlar . 333

aa. Genel Şartlar . 333

aaa. Küçük evlât edinen tarafından bakılmış ve eğitilmiş olmalıdır 333

bbb. Evlât edinmenin küçüğün yararına bulunması 334

ccc.Evlât edinenin diğer çocuklarının yararlarının hakkaniyete

aykırı biçimde zedelenmemesi 335

bb. İlgililere ilişkin şartlar 335

aaa. Evlât edinenler açısından 335

aaaa. Evli kişilerin evlât edinmesi. 335

aaaaa. Kural: Birlikte evlât edinme . 335

bbbbb. Birlikte evlât edinme için gerçekleşmesi

gereken şartlar. 336

bbbb. Eşlerden birinin diğerinin çocuğunu evlât edinmesinin

özelliği: Üvey çocukların evlât edinilmesi 337

cccc. İstisna: Evli kişilerin tek başına evlât edinmesi . 337

dddd. Evli olmayan kişilerin evlât edinmesi . 338

bbb. Evlâtlık açısından . 338

aaaa. Yaş 338

bbbb. Küçüğün rızası . 339

cccc. Vesayet dairelerinin izni . 339

dddd. Ana ve babanın rızası . 339

aaaaa. Anlamı 339

bbbbb. Rızası aranacak kişiler. 340

ccccc. Rızanın verilmesi yöntemi, zamanı, içeriği ve

geri alınması 340

aaaaaa. Yöntemi. 340

bbbbbb. Zamanı . 341

cccccc. İçeriği 342

dddddd. Geri alınması 342

eeee. Ana babanın rızasının aranmadığı haller . 343

aaaaa. Gerekçesi ve sebepleri . 343

bbbbb. Kararın verilme zamanı. 345

b. Erginlerin ve kısıtlıların evlat edinilmesi 345

aa. Şartları 346

aaa. Evlât edinilenin ergin veya kısıtlı olması. 346

bbb. Evlât edinenin altsoyunun açık muvafakatinin bulunması 346

ccc.Evlât edinilenin evli olması halinde eşinin rızası

(MK m. 313/f.2) 347

ddd.Evlât edinen ve evlât edinilen açısından kanunun aradığı

diğer şartlardan birinin gerçekleşmiş olması 348

aaaa. Evlât edinilenin bedensel veya zihinsel özrü sebebiyle

sürekli olarak yardıma muhtaç olması

(MK m.313/b.1) . 348

bbbb. Evlât edinilenin küçükken evlât edinen tarafından en

az beş yıl süre ile bakılıp gözetilmiş ve eğitilmiş olması

(MK m. 313/b.2) 348

cccc.Evlât edinen ile evlât edinilenin en az beş yıldan beri

aile halinde birlikte yaşamaları ve diğer haklı sebeplerin

mevcut olması 349

eee. Küçüklerin evlât edinilmesine ilişkin hükümlerin kıyasen

uygulanacak olması 349

c. Evlât edinme kararı . 350

aa. Mahkeme kararının kurucu niteliği . 350

bb. Yetkili ve görevli mahkeme . 350

cc.Mahkeme tarafından evlât edinmenin şartlarının gerçekleşip

gerçekleşmediğinin araştırılması. 351

aaa. Genel olarak 351

bbb. Evlât edinme şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin

belirlenmesinde dikkate alınacak an . 351

ccc.Özel olarak MK m. 316’da öngörülen araştırma ve araştırmanın içeriği 352

d. Evlât edinme ilişkisinin sonuçları . 354

aa. Genel olarak 354

bb. Ana ve babaya ait hak ve yükümlülükler 354

cc. Evlâtlığın ana ve babası ile olan soybağının durumu 355

dd. Evlenme yasağı. 356

ee. Mirasçılık 356

ff. Evlâtlığın adı ve soyadı 357

gg. Evlâtlığın vatandaşlığı 357

e. Evlât edinme ilişkisinin sona ermesi . 357

aa. Kural: Evlât edinme ilişkisinin iptal davası açılarak sona

erdirilmesi 357

bb. Evlât edinme ilişkisinin sona erdirilmesi sebepleri. 359

aaa. Evlât edinme ilişkisinin kurulabilmesi için rızası gereken

kişilerin rızasının bulunmaması 359

bbb. Evlât edinme ilişkisinin kurulmasındaki diğer noksanlıklar . 360

cc. İptal davasında hak düşürücü süreler 362

f. Evlât edinme işlemlerinde aracılık 362

§ 21 . SOYBAĞININ HÜKÜMLERİ 363

I. GENEL BAKIŞ 363

II.SOYBAĞININ VELAYET HAKKINA BAĞLI OLMAYAN HÜKÜMLERİ. 363

1. Soyadı . 363

2. Karşılıklı Yükümlülükler 366

3. Çocuk ile Kişisel İlişki Kurulması 367

a. Ana ve baba ile çocuk arasında kişisel ilişki kurulması 367

aa. Kural . 367

bb. İçeriği . 368

cc. Sınırları . 369

b. Üçüncü kişilerin çocukla kişisel ilişki kurması . 370

c. Yetkili ve görevli mahkeme 371

4.Ana Babanın Çocukların Bakım ve Eğitim Giderlerini Karşılama

Yükümlülüğü 372

a. İçeriği 372

b. Süresi 372

c. An