Türk Romanında Bir Model Olarak Zaman

Çalışmanın arka planını aydınlattığı için ilkin kavram ile zaman-anlatı ilişkisine değinilmiş, ardından yöntem tartışılmış, son aşamadaysa romanlarda zaman ögesinin ne şekilde konumlandığı saptanmıştır. Çalışmada, tematik incelemeler yerine var olan sistemi açığa çıkarmak hedeflendiği için anlatıbilimin olanaklarından yararlanılmış, anlatının temel ögelerinden “zaman”ın Cumhuriyet Dönemi Türk romanında ne şekilde konumlandığı araştırılmıştır. Öge, tümevarımsal eleştiri modeli esas alınarak ve yöntem dayatmacılığı yapılmadan incelenmiş, dönem romanındaki özdeşlikler/ayrılıklar gözler önüne serilmeye çalışılmıştır. Romanların kendine özgü doğasını ortaya çıkarmak, olay merkezli saf ardışık zamanın değişimini/dönüşümünü belirlemek için yapısalcı yöntemden yararlanılmıştır. Kendi içinde tutarlılığa işaret eden dönemin yapısını açığa çıkarmada, Gérard Genette’in kavramlaştırmaları benimsenmiştir. Zaman konulu araştırmaların büyük bir kısmının kavramı belli bir tarihsel ya da izleksel bağlama göre ele aldığı, buna karşılık anlatıbilimin olanaklarıyla yapılan metin merkezli eleştirinin geri planda kaldığı gözlemlenmiştir. Anlatıbilimin kuramsal çerçevesini çizen araştırmalardaysa uygulama kısmının ihmal edildiği fark edilmiştir. Araştırmada kavrama bütüncül bakılarak kavramın sosyo-kültürel arka planla ilişkisi, bunun anlatıya etkisi dikkate alınmış, çalışmanın ilk bölümü kavramın ana hatlarıyla incelemesine, ikinci bölümü yönteme ve son bölümü çözümlemeye ayrılmıştır. Kavramın tarihselliğinin, kuramsal çerçevesinin ve anlatılarda işleyişinin bütüncül bir yaklaşımla ele alınması bu çalışmayı ayrıcalıklı kılmıştır.