Vergi Yargısı ve Türkiye Vergi Yargısı Sistemi

VERGİ YARGISI
VE
TÜRK VERGİ YARGISI SİSTEMİ
BİRİNCİ KISIM
VERGİ YARGISI
GİRİŞ    I
BİRİNCİ BÖLÜM
VERGİ YARGISININ GENEL ESASLARI
1 - VERGİ YARGISININ MAHİYETİ VE FONKSİYONLARI    5
A - Vergi Yargısı Kavramı    5
B - Vergi Yargısının Mahiyeti ve Önemi    6
C - Vergi Yargısının Fonksiyonları    7
1 - Vergi Yargısının Aslî Fonksiyonlan    7
2 - Vergi Yargısının Talî Fonksiyonları    8
a-Tanzim Fonksiyonu    8
b - Hukuki Güvenlik Sağlama Fonksiyonu    9
II - UMUMİ YARGI SİSTEMİ İÇİNDE VERGİ YARGISININ YERİ VE
BAĞIMSIZLIĞI KONUSU    9
A - Umumi Yargı Sistemi İçinde Vergi Yargısının Yeri    9
B - Vergi Yargısının Bağımsızlığı Konusu    12
1 - Müstakil (Bağımsız) Vergi Yargısı Görüşü    13
2 - Adlî Yargıya Bağlı Vergi Yargısı Görüşü    15
3 - İdarî Yargıya Bağlı Vergi Yargısı Görüşü    17
İKİNCİ BÖLÜM
ZAMANIMIZDA MUHTELİE MEMLEKETLERDE
VERGİ YARGISI SİSTEMLERİ
I-İNGİLTERE'DE VERGİ YARGISI    20
A - ingiliz Vergi Yargısının Mahiyeti    20
1 - Genel Olarak    20
2 - Genel Komiserler (General Commissioners)    22
3 - Arazi Vergisi Komiserliği (Land Tax Commissioners)    23
4-Özel Komiserler (Special Commissioners)    23
5 - Hakem Kurulları (Board of Referees)    24
6 - Hakemler (Arbitrators)    25
7 — Yüksek Mahkemeler (High Courts)    25
it - FRANSA'DA VERGİ YARGISI    26
A - Fransız Vergi Yargısının Mahiyeti    26
B - Vasıtasız Vergiler ile Muamele Vergisinden Doğan İhtilafların
Halledilmesi    27
I - İdare Mahkemeleri (Les Tribunaux Administratives)    28
2 - Danıştay    29
C - Vasıtalı Vergiler ile Harçlar ve Gümrük Vergisinden Doğan İhtilafların
Çözümü    30
III - BATI ALMANYA'DA VERGİ YARGISI    31
A - Batı Alman Vergi Yargısının Mahiyeti    31
1 - Genei Olarak    31
2 - Vergi Mahkemeleri (Mali Mahkemeler)    33
3 - Federal Maliye Divanı    34
İKİNCİ KİSİM
TÜRKİYE'DE VERGİ YARGISİ
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE'DE VERGİ YARGİSİNİN TARİHİ GELİŞİMİ
I - OSMANLI İMPARATORLUĞUNDA    37
il - CUMHURİYET DEVRİNDE    38
A - Vergi İhtilaflarının Doğuşu    40
1 - Vergi Dairesinin Davacı Olması    40
2 - Vergi Mükelleflerinin Davacı Olması    41
B - Vergi Usul Kanunu Hükümlerine Tabi Olan Vergilerle İlgili İhtilâfların
Çözümü    41
1 - Vergi İtiraz Komisyonları    42
a-Vergi İtiraz Komisyonlarının Kuruluşu    42
aa-Muvazzaf Vergi İtiraz Komisyonları    42
bb - Gayri Muvazzaf Vergi İtiraz Komisyonları    42
b - İtiraz Komisyonlarına Müracaat    43
aa - İtirazların Yapılması    43
2 - Vergiler Temyiz Komisyonu    44
3 - Danıştay    45
a - Danıştayın Kuruluşu    45
b - Danıştaya Müracaat    45
c - Danıştay Kararları    .    46
d - Danıştay Kararları Kesinleşmeden Önce Başvurulabilecek Diğer
Kanuni Yollan    46
C - Vergi Usul Kanununa Tabi Olmayan Vergilerle İlgili İhtilafların Çözümü .. 46
D - Adli Yargı Organlarına Müracaat    47
E - 1980 Öncesi Dönemin Genel Değerlendirilmesi    48
İKİNCİ BÖLÜM
1980 SONRASI DÖNEMDE TÜRK VERGİ YARGISI SİSTEMİNDE
YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN nedenleri VE ESASLARI
I - TÜRK VERGİ YARGISI SİSTEMİNDE 1980 SONRASI DÖNEMDE
YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN NEDENLERİ    50
A - Vergi Yargısında Birlik Sağlanması    51
B - Vergi Yargısının Bağımsız Hale Getirilmesi    52
C - Vergi Yargısının İki Dereceli Olması    53
D-Vergi Yargısı İle İlgili Bazı Usul Hükümlerinin Değiştirilmesi    53
11 - 1980 SONRASI DÖNEMDE TÜRK VERGİ YARGISININ ESASLARI    55
A - Vergi Davasının Hukuki Niteliği    55
B - Vergi Uyuşmazlıklarının Mahiyeti ve Şekilleri    56
I - Vergi Uyuşmazlığı Nedir?    57
2 - Vergi Ihtilâflannın Şekilleri    57
C — Vergi Uyuşmazlıklarının Özellikleri ve Doğuş Zamanı    58
1 - Vergilendirme İşleminin Yetki Yönünden Hukuka Aykınlığı    59
2 - Vergilendirme İşleminin Şekil Yönünden Hukuka Aykırılığı    60
3 - Vergilendirme İşleminin Sebep Yönünden Hukuka Aykınlığı    60
4 - Vergilendirme İşleminin Konu Yönünden Hukuka Aykınlığı    61
5 - Vergilendirme İşleminin Amaç Yönünden Hukuka Aykınlığı    61
D - Vergi Uyuşmazlığında Taraflar    62
1 - Vergi Dairesinin Davacı Olması Halleri    63
2 - Vergi Mükellefinin Davacı Olması Halleri    64
a - Vergi Mükellefinin Kendiliğinden Vergi Uyuşmazlığı İhdas
Etmesi    64
b - Vergi Mükellefinin Vergi Dairesinin Bir Tasarrufuna Karşı
İtirazda Bulunması    65
E - Türk Vergi Hukukunda Vergi Yargısına Başvurmadan Önce
Uyuşmazlıklann Çözümü Usulleri    65
1 - Vergi Hatalarında Düzeltme    66
a - Genel Açıklama    66
b - Vergi Hatalarının Mahiyeti    67
aa - Haksız Bir İşlemin Olması    67
bb - Haksız İşlem Sonucunda Fazla Veya Eksik Vergi İstenmesi
Veya Alınması    67
cc - Haksız İşlemin Kanunda Sayılan Hata Türünden Olması    67
dd - Son Olarak Hatanın Hem Vergi Dairesi Hem de Mükellef
Tarafından Yapılabileceği Kanun Hükmünden
Anlaşılmaktadır    68
c - Vergi Hatalarının Türleri    69
aa - Hesap Hataları    69
aaa - Matrah Hataları    69
bbb - Vergi Miktannda Hatalar    70
ccc - Verginin Mükerrer Olması    70
bb - Vergilendirme Hatalan    70
aaa - Mükellefin Şahsında Hata    71
bbb - Mükellefiyette Hata    71
ccc - Mevzuda Hata    71
ddd - Vergilendirme Veya Muafiyet Döneminde Hata    72
d - Vergi Hatalarının Ortaya Çıkarılması    72
e - Vergi Hatalarını Düzeltme Çeşitleri    73
aa - Re'sen Düzeltme    74
bb - Yükümlünün Talebi Üzerine Düzeltme    74
f - Vergi Hatalanni Düzeltme Usulleri    75
g - Düzeltme Talebinin Reddinin Sonuçları    76
aa - Düzeltme Talebinin Dava Açma Süresi İçinde Yapılması    76
bb - Düzeltme Talebinin Dava Açma Süresinden Sonra
Yapılması    77
h - Düzeltme Kapsamı Dışında Kalan Haller    80
aa - Vergi Hatası Sayılmayan Hukuki Uyuşmazhklar    80
bb - Yargı Kararına Konu Olan Uyuşmazlıklar    81
I - Düzeltmede Zamanaşımı    81
2 - Pişmanlık ve İslah    82
a - Pişmanlık ve İslahın Mahiyeti ve Önemi    82
b - Pişmanlık ve İslah Kapsamına Giren Vergiler    83
c - Pişmanlık ve İslah Kapsamına Giren Vergi Suç ve Cezalan    84
A - 1.1.1999 öncesi için    85
aa - Vergi Ziyama Bağlı Suçlar    85
bB - Kaçakçılığa Teşebbüs Suçu    86
B - 1.1.1999 sonrası için vergi ziyaı suçu    86
aa-İştirak    .    ..87
bb - Genel Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Suçları    88
d - Pişmanlık ve İslah Müessesesinden Faydalanma Koşullan    88
aa - Yükümlünün İlgili Vergi Dairesine Pişmanlık Dilekçesini
Vermeden Önce Bir İhbarın Yapılmamış Olması    88
bb - Yükümlü Tarafından Verilen Pişmanlık ve İslah
Dilekçesinden Önce. Vergi Memurları ya da Takdir
Komisyonlarının Mükellefin Hesaplarını İncelemeye
Başlamamış Olması    89
cc - Hiç Verilmemiş Olan Vergi Beyannamesinin Haber Verme
Dilekçesinin Verildiği Tarihten İtibaren 15 Gün İçinde
Verilmesi    91
dd - Eksik Yada Yanlış Yapılan Vergi Beyanının Mükellefin
Durumu Haber Verme Tarihinden Başlayarak 15 Gün İçinde
Tamamlanması Veya Düzeltilmesi    91    .
ee - Vergi Aslının ve Gecikme Zammının 15 gün içinde
ödenmesi lazımdır    91
e - Pişmanlık ve İslah Konusunda Yetkili Organlar    92
f - Pişmanhk ve İslah Müracaatının Neticeleri    93
3 - Vergi Cezalarında İndirim    100
a - Cezalarda İndirimin Mahiyeti ve Önemi    100
b - Cezalarda İndirim Kapsamı    �    101
e - Vergi Cezalannda İndirim Uygulanmasından Yararlanma
Koşullan    102
aa - İndirimden Yararlanmak için Başvurma    103
bb - İtiraz Etmeme Şartı    103
cc - Verginin Aslının ve İndirimden Sonra Kalan Cezanın Kanuni
Süre İçinde Ödenmesi Şartı    104
d - Cezalarda İndirime Yetkili Organlar ve İndirim Oranı    105
e-Cezalarda İndirimin Sonuçları    106
4 - Uzlaşma    108
a - Genel Açıklama    108
b - Çeşitli Ülkelerde Uzlaşma    110
aa - İngiltere'de Uzlaşma    110
bb — Fransa'da Uzlaşma    112
cc - Federal Almanya'da Uzlaşma    113
c-Türkiye'de Uzlaşma Müesessesinin Gelişimi    116
aa - Tarhiyat Öncesi Uzlaşma    116
aaa-Tarhiyat Öncesi Uzlaşmanın Konusu ve Kapsamı    117
1. Devamlı Çalışma Yerlerinde Yapılan İncelemeler
İçin Kurulacak Uzlaşma Komisyonları    119
2. Geçici Çalışma Yerlerinde (Turnelerde) Yapılan
İncelemeler İçin Kurulacak Uzlaşma Komisyonları    120
bbb - Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Talebi    121
ccc - Tarhiyat Öncesi Uzlaşmanın Sonuçları    125
ddd - Tarhiyat Öncesi Uzlaşmanın Genel Değerlendirilmesi    126
bb - Tarhiyat Sonrası Uzlaşma    127
aaa - Uzlaşmanın Konusu (Mevzuu) ve Kapsamı (Şümulu) . 127
bbb - Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Komisyonlan    133
ccc - Uzlaşma Komisyonları-nın Yetki Sınırı    136
ddd - Uzlaşma Talebi......
eee - Uzlaşma Talebinin İncelenmesi    140
fff - Uzlaşmanın Sonuçları    143
ggg - Uzlaşma ve Vergi Mahkemesinde Dava Açma .    143
hhh - Uzlaşma Konusu Yapılan Vergi ve Cezalarda Ödeme
Zamanı ve İndirme    145
d - Vergi Uyuşmazlıklarının İdari Aşamada Çözümlenmesinin Genel
Değerlendirilmesi    146
aa - Mükellef ve Ceza Muhatabı Açısından Sağlanan Yararlar.....
bb - Vergi İdaresi Açısından Sağlanan Yararlar    147
cc - Vergi Uyuşmazlıklarının İdari Aşamada Çözümlenmesinde
Ortaya Çıkan Sorunlar    148
aaa - Vergi Hatalarını Düzeltme    148
bbb - Pişmanlık ve İslah    149
ccc - Cezalarda İndirim    150
ddd - Uzlaşma    151
1 - Vergi Yargısı Organları    158
a-Vergi Mahkemeleri    159
aa - Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu    159
bb - Vergi Mahkemelerinin Oluşumu    159
cc - Vergi Mahkemelerinin Görevleri    161
dd - Vergi Mahkemelerinin Görev ve Yetki Alanları    162
b - Bölge İdare Mahkemeleri    163
aa - Bölge İdare Mahkemelerinin Kuruluşu    164
bb - Bölge İdare Mahkemelerinin Oluşumu    164
cc - Bölge İdare Mahkemelerinin Görevleri    166
c--Danıştay    167
aa - Danıştayın Kuruluşu    168
bb - Danıştayın Oluşumu    168
cc - Danıştayın Görevleri    170
aaa - Danıştay Genel Kurulu    172
bbb - Vergi Dava Daireleri    172
ccc - Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunun Kuruluşu ve
Görevleri    174
ddd - İçtihatlan Birleştirme Kurulunun Kuruluşu ve
Görevleri    174
2 - Vergi Yargılama Usulü İlkeleri ve Hükümleri    175
a - Re'sen Araştırma İlkesi    176
b - Yazılı Olma İlkesi .......
c-Toplu Yargılama Usulü İlkesi    •    177
d - Kıyas Yapılmama İlkesi    177
3 - Vergi Davasının Açılması ......
a - Vergi İhtilaflarında Taraflar    178
b-Dava Konusu    178
c - Mahkemeye Müracaat    181
aa - Dava Dilekçesinin Şekli    181
bb - Dava Dilekçeleri Üzerine İlk İncelemeler    182
cc - Dilekçelerde Noksanlık Bulunması Halinde Yapılacak
İşlemler    .    184
dd - Görevli Olmayan Yargı Merciine ve İdari Makamlara
Başvurma    184
d - Dava Açma Süresi    185
e - Dava Açılmasmın Tahsilata Etkisi    190
f-Vergi Mahkemelerinde Red ve Çekinme    190
g - Vergi Davalarında H.U.M.K. ve V.U.K.'nun Uygulanacağı
Haller    .    191
h - Duruşma Talebi ve Bilirkişi İncelemesi    192
1 - Tebligat ve Cevap Verme    .    193
i - Dava Dilekçesi vc Savunmanın Önemi    194
j - Dava Dosyalarının Karara Bağlanması    194
k - Vergi Mahkemesi Kararlarına Karşı Kanun Yolları    196
aa- Vergi Mahkemesi Kararlarının Kararı Veren Mahkemece
Tekrar İncelemesi    196
aaa-Açıklama    196
bbb - Yanlışhkların Düzeltilmesi    196
ccc - Yargılamanın Yenilenmesi    197
bb - Vergi Mahkemesi Kararlarının Üst Yargı Organları
Tarafından Tekrar İncelenmesi    198
aaa - İtiraz    198
bbb-Temyiz    198
ccc - Kanun Yararına Bozma    199
4 - Bölge İdare Mahkemeleri    . 199
a - Bölge İdare Mahkemeleri Başkanlarının Görevleri    199
b - Bölge İdare Mahkemeleri Üyelerinin Görevleri    200
c - Bölge İdare Mahkemelerine Atanma Koşulları    200
d - Bölge İdare Mahkemelerinde Ret ve Çekinme    200
e - Bölge İdare Mahkemelerinde H.U.M.K. ve V.U.K.nun
Uygulanacağı Haller    200
f - İtiraz Konusu ve Şekli    201
g - Bölge İdare Mahkemesinde İtiraz İncelemesi ve Kararların
Oluşması    203
h - Bölge İdare Mahkemesi Kararlarının Sonuçlan    205
I - Bağlantılı Davaların Bölge İdare Mahkemelerinde Ele Alınması ...     205
,i - Bölge İdare Mahkemesinin Doğrudan Bakacağı Davalar    205
k - Bölge İdare Mahkemeleri Karariarına Karşı Kanun Yolları    206
aa - Açıklama    206
bb - Yanlışlıkların Düzeltilmesi    206
cc - Kanun Yararına Bozma    206
5 - Danıştay    207
a-Temyiz Kavramı ve Kapsamı    207
b-Temyiz Süresi    .    208
c-Temyiz Dilekçesi    209
d - Temyiz Talebi ve Yürütmenin Durması    210
e - Danıştay'da Çalışmaya Ara Verme    211
f - Danıştay'da Çekinme ve Ret    211
g - Danıştay'da Dosyaların İncelenme Sırası    211

h-Danıştay İncelemelerinde H.U.M.K. ve V.U.K.nıın Uygulanacağı
Haller    212
1-Temyizde Duruşma    212
i - Temyiz İncelemesi ve İnceleme Sonucunda Verilecek Kararlar .....
j - Kanun Yararına Bozma    214
k-Temyizen Verilen Kararlara Karşı Kanun Yolları    215
aa - Açıklama    215
bb - Yanlışlıkların Düzeltilmesi    215
cc - Yargılamanın Yenilenmesi    215
dd - Kararın Düzeltilmesi    216
1 - Bazı Vergi Uyuşmazlıklannın İlk Derece Yargı Mercii Olarak
Danıştay'da Çözümlenmesi    217
aa - Dava Açma Süresi    217
bb - Dava Dilekçesinin Şekli    218
cc - Davanın Ne Zaman Açılmış Sayılacağı    218
dd - Görevli Olmayan Yargı Merciine Müracaat Edilmiş Olması    219
ee - Dava Açılması ve Yürütmenin Durdurulması    219
ff - Delil Tesbiti    219
gg - İlk İnceleme    219
hh - Dava Dilekçesinin Tebliği Savunma ve Cevaplama    220
ii - Bağlantılı Davalar    220
jj - Duruşma    220
EK 1 Vergi Mahkemesi Kurulan İller ve Yargı Çevreleri    221
EK 11 Bölge İdare Mahkemesi Kurulan İller ve Yargı Çevreleri    222
BİBLİYOGRAFYA    223