Vücudi ve Risale-i Gaza’sı

Vücûdî, on altıncı yüzyılda yaşamış önemli bir âlim, şâir ve nâsir olup elimize ulaşan Hayâl u Yâr, Şâhid-i Ma‘nâ, Risâle-i Gazâ, Risâle fi’t-tefsîr isimli dört telif eserinin yanı sıra Ahvâl-i Âlem-i Berzah, Fevâyihu’s-sülûk fî nesâyihi’l-mülûk isimli tercüme eserleri vardır.

Risâle-i Gazâ, Vücûdî’nin Osmanlı-Safevî mücâdelesini anlatan gazavât-nâmesidir. Eser, Lala Mustafa Paşa’nın 1578’de Şirvân fethi ile görevlendirilmesinden başlayıp Osman Paşa’nın 1585 yılında ölümüne kadarki geçen sürede bu savaşta yaşananları edebî bir üslûpla ayrıntılı olarak aktarır. Savaşa bizzat katılmış ve savaşın kritik anlarında verdiği taktiklerle savaşı yönlendirmiş biri olarak Vücûdî’nin yaşananları birinci ağızdan anlattığı bu eser, târihî bir vesika olarak değerlendirilebilir.

Vücûdî ve Risâle-i Gazâ’yı anlatan bu çalışmada gazavât-nâme türü ile Lala Mustafa Paşa ve Osman Paşa için yazılmış gazavât-nâmeler tanıtılmış, Vücûdî’nin hayatı ve eserleri anlatılmış, Risâle-i Gazâ’nın muhtevâ, dil ve üslûp özellikleri değerlendirilmiştir. Böylece Lala Mustafa Paşa ile Osman Paşa komutasında gerçekleşen ve Osmanlı ordusunun arka arkaya kazandığı başarılarla sonuçlanan Osmanlı-İran savaşlarını bir bütün olarak anlatan bildiğimiz tek gazavât-nâme bilim dünyasına kazandırılmıştır.