Wittgenstein’da Din Felsefesi

Ülkemizde Wittgenstein, son zamanlarda, hakkında en çok konuşulan filozoflardan biridir. Yalnız bu konuşmaların çoğu onun birinci dönemi, yani Tractatus'taki mantıkçı pozitivist görüşleri çerçevesinde yapılmaktadır. Felsefi Araştırmalar'daki dil oyunları ve hayat formları kavramlarına dayalı, katı doğrulama karşıtı bir düşünme biçimini benimsemeyen İkinci Wittgenstein ise, yeni yeni tanınmaya başlamaktadır. Ancak ülkemizde Wittgenstein'ın dinle ilgili görüşleri üzerine hemen hemen hiçbir çalışma yoktur. Bundan dolayı konuya ilgi duyanlar için, bu ilginç ve önemli filozofun dinle ilgili görüşleri oldukça meçhuldür. Bu duruma ilgisiz kalmak, bize göre doğru değildir. Çünkü Wittgenstein sadece çağdaş felsefeyi değil; teolojiyi de derinden etkilemiştir. Hatta son zamanlarda Wittgenstein'ı teolojik düşünmede bir dönemeç temsilci gibi görenler de vardır. Teolojik düşünme için söylenenler, din felsefesi için de geçerlidir.

İşte, oldukça ciddi bir araştırmanın ürünü olan bu küçük kitap, Wittgenstein'ın dine dair görüşlerinin iyi bir panoramasını vermektedir. Bu kitapta ele alınan konular, Wittgenstein'ın eserlerinin kronolojik bir düzen içinde ve oldukça sistematik biçimde okunmasıyla temellendirilmiştir. Pek çok eserde dağınık olarak ve kısa aforizmalarda, hatta parantez kabilinden söylenmiş cümlelerde dile getirilen fikirler, organik bir bütünlüğe kavuşturulmuş, iç tutarlılık açısından problemsiz bir yapıya büründürülmüştür. Bu çalışmanın, bu konuda bilgi edinmek veya araştırma yapmak isteyenlere mütevazi bir katkı olacağını düşünüyorum. Bundan başka, analitik bir din felsefesinin imkanı, sınırları ve sonuçları hakkında; bu sonuçların sağlayacağı avantajlar ve ortaya çıkaracağı sorunlar hakkında, ilgilenenlerde birtakım çağrışımlar yaptıracağını umuyorum.