Yolculuk Adabı

Ahiret yolu ancak ahlakın iyileştirilmesi ve güzelleştirilmesiyle gidilen bir yoldur. İç âlemin sırlarına ve sıfatlarına kötülüklerine muttali olmayan bir kimse, kalbini bu kötülüklerden temizlemeye muktedir olamaz. Kişilerin ahlakını belirten ancak seferdir. Allah Teâlâ, göklerde ve yerde gizli kalan nesneleri sefer sayesinde açığa çıkarır. Ahlâkı açık bir şekilde gösterdiğinden dolayı, açıklık manasına gelen "sefer" ismi yolculuğa verilmiştir.

Bu sırra binaendir ki, Hz. Ömer (r.a.), nezdinde, şahitlerden bazılarını tezkiye eden zata şu soruyu soruyor: "Acaba tezkiye ettiğin şahidin, iyi ahlaklı olduğuna delâlet eden bir seferde onunla arkadaşlık ettin mi?" Tezkiye eden kişi: "Hayır!" deyince Hz. Ömer: "O halde senin onu tanıdığını sanmıyorum." dedi.

Bişr şöyle derdi: "Ey kurralar (âlimler) kitlesi! Yeryüzünde seyahat ediniz ki, haliniz hoş olsun! Çünkü su, yürüdükçe berraklaşır. Bir yerde fazla kaldıkça bozulur Nefis, sürekli olarak ikamet ettiği yerde kaldığı sürece ahlâklarının kötülükleri açığa çıkmaz. Çünkü tabiatına uygun olan belli nesnelere ünsiyet etmektedir. Ne zaman ki, seferin meşakkatini yüklenirse, mutat alışkanlıklarından uzaklaştırılırsa, gurbetin zorluklarıyla imtihan edilirse, o zaman tehlikeleri baş gösterir. Ayıplarına muttali olunur. Dolayısıyla o ayıplarını tedavi etmekle meşgul olma imkânı bulur. 

Biz "uzlet" kitabında, İnsanlar, ile ihtilât etmenin faydalarını zikrettik. Sefere çıkmak da ihtilattır. Hem de meşguliyet ve zorlukları yüklenmekle beraber ihtilattır.