Yusuf Has Hacib ve Kutadgu Bilig

Yusuf Has Hacib bugün Kırgızistan sınırları içinde kalan Kuz-ordu (Balasagun) şehrinde doğmuştur. Kutadgu Bilig adlı eserini 1069-1070 yıllarında, 18 ayda yazmıştır. Kutadgu Bilig “kutlu, mutlu, mesut, bahtiyar olma bilgisi” demektir. Yusuf Has Hacib yapıtını Karahanlı hakanı Tavgaç Uluğ Buğra Kara Hana sunmuştur. Yapıtı çok beğenen hakan onu has hacib tayin etmiştir. Hacib teşrifat, kabul, protokol ve sair işlere bakan saray memurudur. Has “hakana özgü” anlamındadır.

Eser ansiklopedik ve çok yönlüdür. Devrinin bütün bilimlerini yansıtır. Eserde Gündoğdu sabit olan güneşi, başka deyişle hükümdarı temsil eder. Gündoğdu insanları aydınlatır, doyurur, giydirir. Aydoldu vezirdir ve hükümdara bağlıdır. Hükümdar adına halkı adalet içinde yaşatmayı gaye edinmiştir. Ögdülmiş ise aklı temsil eder.

Eser Uygur alfabesiyle mesnevi tarzında kaleme alınmıştır, toplam 6 645 beyittir. Aruz vezniyle yazılmıştır.

Şair Türklüğüne ve Türkçeye bilinçli şekilde bağlıdır.

Kutadgu Bilig Özbekistan’da 1971, Kazakistan’da 1986, Kırgızistan’da 1988, Azerbaycan’da 1994 ve 1998 yıllarında yayımlanmıştır. 1983’te Rusça ve İngilizce’ye tam olarak çevrilmiş ve basılmıştır.